12 angry men (1957)
Ελληνικός τίτλος: Οι δώδεκα ένορκοι
Δραματική ταινία της United Artists σε σκηνοθεσία Σίντνεϋ Λιουμέτ, με τους Χένρυ Φόντα, Τζων Φίντλερ, Λη Τζ. Κομπ, Ε. Τζ. Μάρσαλ, Τζακ Κλάγκμαν, Έντουαρντ Μπινς, Τζακ Γουώρντεν, Μάρτιν Μπάλσαμ, Τζόζεφ Σουήνυ, Εντ Μπέγκλεϋ, Τζωρτζ Βόσκοβετς, Ρόμπερτ Γουέμπερ.
Με την ολοκλήρωση της ακροαματικής διαδικασίας στο δικαστήριο, οι 12 ένορκοι αποσύρονται στο ιδιαίτερο δωμάτιο για να αποφασίσουν για την ενοχή ή όχι του νεαρού που κατηγορείται για τη δολοφονία του πατέρα του. Μολονότι τα στοιχεία και οι μαρτυρίες είναι ξεκάθαρες ως προς την ενοχή του και η συνεδρίαση των ενόρκων αναμένεται να είναι σύντομη και χωρίς εκπλήξεις, ένας από αυτούς ψηφίζει "αθώος" και με δεδομένη την υποχρέωση μιας ομόφωνης απόφασης ξεκινά η προσπάθεια των υπολοίπων για να τον μεταπείσουν.
Ή αλλιώς, πώς μπορείς να κλειδώσεις -κυριολεκτικά- 12 ανθρώπους σε ένα δωμάτιο όπου θα τους βάλεις να συνομιλούν ασταμάτητα, ανταλλάσσοντας επιχειρήματα και ταυτόχρονα να γυρίσεις κάποια από τα πιο συναρπαστικά 96 κινηματογραφικά λεπτά στην ιστορία του σινεμά. Ο Σίντνεϋ Λιουμέτ το καταφέρνει εν έτει 1957 και μάλιστα στην πρώτη του κινηματογραφική ταινία, έχοντας στη διάθεσή του ένα συναρπαστικό σενάριο του Ρέτζιναλντ Ρόουζ και ένα εξαιρετικό επιτελείο ηθοποιών. Μολονότι πολλοί εσφαλμένα πιστεύουν πως πρόκειται περί θεατρικού λόγω της δράσης της ταινίας που περιορίζεται ολόκληρη σε ένα δωμάτιο, στην πραγματικότητα πρόκειται για πρωτότυπο σενάριο του Ρέτζιναλντ Ρόουζ γραμμένο για την τηλεοπτική εκπομπή ανθολογίας "Studio One" όπου είχε μεταδοθεί (και μάλιστα ζωντανά) το 1954. Η μεγάλη επιτυχία του συγκεκριμένου επεισοδίου οδήγησε στην κινηματογραφική του διασκευή από τον Σίντνεϋ Λιουμέτ, ο οποίος μέχρι τότε εργαζόταν αποκλειστικά στην τηλεόραση, έχοντα μάλιστα σκηνοθετήσει κάποια επεισόδια της συγκεκριμένης εκπομπής.
Δικαστικό δράμα και ταυτόχρονα κάτι σαν κοινωνικό πείραμα "Οι δώδεκα ένορκοι" μεταθέτουν τη δίκη από την αίθουσα του δικαστηρίου στο δωμάτιο των ενόρκων, εκείνο το πνιγηρό, ζεστό απόγευμα, την ίδια στιγμή που αυτοί οι δώδεκα άγνωστοι μεταξύ τους άντρες μοιάζουν να δικάζουν όχι τον κατηγορούμενο μα ο ένας τον άλλον, πνιγμένοι μέσα στις μνήμες, τα βιώματα και την οργή που κουβαλά ο καθένας. Άλλωστε, ο πρωτότυπος τίτλος, "12 οργισμένοι άντρες" αποδίδει πολύ καλύτερα την ουσία της ταινίας, η οποία με αφορμή τη δίκη εξετάζει θέματα μισαλλοδοξίας, προκαταλήψεων και κοινωνικού ρατσισμού. Οι ηθοποιοί, διαλεγμένοι ένας κι ένας θαρρείς, από απλοί παρατηρητές που υποφέρουν από την πλήξη της υποχρεωτικής τους συμμετοχής, κλιμακώνουν σταδιακά τις ερμηνείες τους σε σημείο εσωτερικής έκρηξης, καθώς η κάθε λέξη που ανταλλάσσουν μεταξύ τους οδηγεί σε σκέψεις και αναθεώρηση, όχι μόνο της υπόθεσης μα και της ίδιας του της ύπαρξης.
13ος πρωταγωνιστής είναι η κάμερα του Μπόρις Κάουφμαν που συμμετέχει ενεργά στη συζήτηση με κάδρα που ακολουθούν τη διάθεση και την ψυχολογία των 12 αντρών -από μακρινά, αργόσυρτα, αδιάφορα στην αρχή, μέχρι τα πνιγηρά γκρο-πλαν προς το φινάλε. Σε άρτια συνεργασία με το μοντάζ του Καρλ Λέρνερ, τα πλάνα του Λιουμέτ δεν καταγράφουν απλά μα παίζουν ενεργό ρόλο, καθιστώντας μας συμμέτοχους στη δράση και κάνοντας την αποπνικτική ζέστη εκείνης της ημέρας να περνά από την οθόνη στην αίθουσα όπου σχεδόν μυρίζεις τον ιδρώτα των ενόρκων που κυλάει σαν ποτάμι. Υποψήφια για 3 Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Διασκευασμένου Σεναρίου, στα οποία έχασε από τη "Γέφυρα του Ποταμού Κβάι"), η ταινία τιμήθηκε με τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Και αν απορείτε για την πλήρη απουσία γυναικών από το φιλμ, τη χρονιά που γυρίστηκε η ταινία ήταν που πέρασε το Νομοσχέδιο Πολιτικών Δικαιωμάτων που έδινε το δικαίωμα στις γυναίκες να συμμετέχουν σε σώματα ενόρκων, ενώ αν και οι πρώτες γυναίκες καταγράφονται σε μια δίκη του 1968, έπρεπε να φτάσουμε στο 1970 ώστε να υιοθετηθεί η συγκεκριμένη νομοθεσία και από τις 50 Πολιτείες.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου