Zorba the Greek (1964) (A/M)
Ελληνικός τίτλος: Αλέξης Ζορμπάς
Ηθογραφία της Fox, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, με τον Άντονι Κουίν και τους Άλαν Μπέητς, Λίλα Κέντροβα, Ειρήνη Παππά, Γιώργο Φούντα, Σωτήρη Μουστάκα.
Ένας Άγγλος συγγραφέας (από Έλληνα πατέρα και Αγγλίδα μητέρα, γενημμένος στο Λονδίνο) ταξιδεύει στην Κρήτη για να δει αν μπορεί να εκμεταλλευθεί ένα εγκαταλελειμμένο λιγνιτορυχείο που έχει κληρονομήσει από την οικογένειά του. Περιμένοντας το καράβι στον Πειραιά, γνωρίζει τον Αλέξη Ζορμπά, έναν αγροίκο, αλλα ταξιδεμέnο τύπο που θέλει να επιστρέψει στην Κρήτη και του φορτώνεται να τον πάρει μαζί του.
Το απόλυτο ελληνικό κιτς που στοιχειώνει τα καλοκαίρια μας εδώ και μισό αιώνα είναι η πλέον αναγνωρίσιμη ελληνική ταινία που δεν είναι ελληνική. Παραγωγή του ίδιου του Κακογιάννη μεν, αγοράστηκε και διανεμήθηκε από τη Fox και έκανε διάσημο τον ήρωα του Νίκου Καζαντζάκη. Ή μήπως όχι; Το ομολογώ, μαστιγώστε με, δεν την είχα δει την ταινία (είναι από αυτές που έχεις δει τόσες πολλές αποσπασματικές σκηνές μέσα στα χρόνια που είναι σαν να την έχεις δει ολόκληρη, αλλά όχι με τη σωστή σειρά της) και κάθισα να τη δω με περίσσιο ενδιαφέρον. Αλλά, βαρέθηκα, τα χρόνια της φαίνονται, αφού δεν έχει ωριμάσει σαν το κρασί μέσα στο χρόνο. Θύμωσα λ'iγο κιόλας, γιατί παρακολουθώντας την αποστασιοποιημένος μεν, Έλληνας δε, συνειδητοποιείς πως ταινία και βιβλίο απέχουν στην ουσία. Ο Καζαντζάκης δίνει στο βιβλίο του το όνομα του ήρωά του, ενός ανθρώπου που έχει πάρει τον δικό του ξεχωριστό δρόμο στη ζωή, όχι απαραίτητα δικαιολογημένο, στέκοντας απέναντι σε μια κοινωνία που έχει παραδοθεί στις προλήψεις, στις προκαταλήψεις και στη βασκανία (θρησκευτική ή μη). Δεν είναι ντε και καλά επαναστάτης, θέλει απλά να περνά καλά, να δράττει τη μέρα (και τη νύχτα στο πλευρό μιας όμορφης πόρνης). Ο Κακογιάννης βάζει στον τίτλο της ταινίας του το "the Greek" και αλλάζει την οπτική της. Οι πράξεις του Ζορμπά κόντρα στα οπισθοδρομικά κατεστημένα ενός ξεχασμένου από το Θεό κρητικού χωριού γίνονται στυλ ενός ολόκληρου λαού. Εκεί που ο Καζαντζάκης έχει τον Ζορμπά ως παρατηρητή και σχολιαστή στο βιβλίο, στην ταινία όλα φιλτράρονται μέσα από τα μάτια του Άγγλου επισκέπτη, με αποτέλεσμα μια παραμορφωτική διάθλαση στα γεγονότα και τις εκτιμήσεις. Αντιλαμβάνομαι ότι ο Κακογιάννης επιθυμούσε να κάνει την ταινία όχημα για την ξεγνοιασιά και την αλήθεια της Ελλάδας, αλλά αυτό που μας έμεινε είναι ο ανεύθυνος Ζορμπάς που μετά την καταστροφή χορεύει κι ένα συρτάκι στην παραλία. Αισθητικά, η ταινία θυμίζει ελληνικό σινεμά γυρισμένο στη Σινετσιτά, όμως, υπάρχει ο Άντονυ Κουίν που αν και υπερσκηνοθετημένος είναι 100% Έλληνας και μια σπαρακτική Κέντροβα στο ρόλο της Μαντάμ Ορτάνς.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου