Da xiang xi di er zuo (2018)

Ελληνικός τίτλος: Ένας ελέφαντας στέκεται ακίνητος

Δραματική ταινία σε σκηνοθεσία Χου Μπο , με τους Ζανγκ Γιου, Πενγκ Γιουτσάνγκ, Γουάνγκ Ουβίν, Λι Κονγκξί. 

Οι ζωές τεσσάρων ανθρώπων διασταυρώνονται βίαια, μετά από μια λεκτική διαμάχη που καθιστά τον νεαρό Γουέι Μπου ένοχο για τον θάνατο ενός συμμαθητή του. Ο μαφιόζος αδελφός του νεκρού καλείται να πάρει εκδίκηση, μολονότι κι ο ίδιος θεωρούσε τον αδελφό του σκουπίδι. Την ίδια στιγμή, μια φίλη του Γουέι Μπου με την οποία είναι ερωτευμένος, πέφτει θύμα διαδικτυακού εξευτελισμού, ενώ ένας ηλικιωμένος γείτονάς του μαθαίνει από τον γιο του πως θα πρέπει να ζήσει σε γηροκομείο. Εν τω μεταξύ, οι εφημερίδες διαφημίζουν τη μεγάλη ατραξιόν που φιλοξενεί ένα τσίρκο στην πόλη Μανζούλι: ένας ελέφαντας στέκεται ακίνητος, όλη την ημέρα, ό,τι κι αν του κάνουν, όσος κόσμος και να τον περιτριγυρίζει, ό,τι κι αν συμβαίνει.

Πρόκειται για μια ταινία συναρπαστική, σπαρακτική και μαγευτική. Τόσο απλά. Και ταυτόχρονα, μια ταινία που σε αφορά, καθώς μέσα σε όλο αυτό το γαϊτανάκι των ανθρώπων της, αναγνωρίζεις κομμάτια δικά σου, αποσπάσματα της ζωής σου της ίδιας και ιστορίες από τις ζωές των άλλων που σε περιστοιχίζουν. Έχουν γραφτεί τόσα πολλά αυτές τις ημέρες για τον "Ελέφαντα" που φοβάμαι ότι αποπροσανατολίζουν από το ουσιαστικό ενδιαφέρον της. Για παράδειγμα, έχουν ειπωθεί πολλά για τον ταλαντούχο αλλά και τραγικό σκηνοθέτη της, ή για την παρά λίγα λεπτά 4ωρη διάρκειά της, ή για τη διεθνή αναγνώριση της οποίας έτυχε, αλλά και την προσωπική υποστήριξη που της προσέφεραν διεθνώς ο Μπέλα Ταρ και ο Γκας Βαν Σαντ. Βεβαίως και είναι πολύ σημαντικά όλα αυτά, μα επιμένω πως αποπροσανατολίζουν από την ίδια την ταινία, η οποία είναι αποκάλυψη.

Δεν πρέπει να πας να δεις τον "Ελέφαντα" επειδή είναι η πρώτη μα και τελευταία ταινία του δημιουργού της, ο οποίος αυτοκτόνησε λίγο αργότερα (κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και με τις "Άγριες Νύχτες", την πρώτη και ταυτόχρονα την τελευταία του Συρίλ Κολάρ το 1992, ο οποίος πέθανε αφού την ολοκλήρωσε από επιπλοκές της ασθενείας του). Ούτε θα πας να τη δεις επειδή το είπε ο Μπέλα Ταρ ή κάποιος κριτικός ή η επιτροπή κάποιου φεστιβάλ. Πρέπει να πας να τη δεις γιατί είναι σπουδαίο σινεμά. Τέλος, δεν είναι θέμα προς συζήτηση η διάρκειά της, αφού δεν είναι αυτή που ούτε τής προσδίδει ούτε της αφαιρεί κύρος. Είναι απλά ο χρόνος που απαιτεί η ιστορία για να ολοκληρωθεί. 

Και τι ιστορία! Τι χαρακτήρες, τι β' ρόλοι, τι κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο, τι επιτυχία όλες αυτές οι συμπτώσεις που διασταυρώνουν τα μονοπάτια των πρωταγωνιστών. Κι όλα αυτά να συμβαίνουν μέσα σε μία μόλις ημέρα, από την αυγή μέχρι το σούρουπο, όταν ήταν να ξεκινήσει το τραίνο για το Μανζούλι. Κι όλα αυτά μέσα σε μια υποχρωματισμένη πόλη, στα όρια του ασπρόμαυρου, όπου οι κάποτε γενναίοι ποταμοί έχουν μετατραπεί σε σκουπιδότοπους, δίπλα στους οποίους ζουν οι κάτοικοί της. Μια πόλη που μοιάζει να ζει δίχως νόμο, με τους ανθρώπους  να έχουν κάνει θεό το χρήμα και τη βία, αδιαφορώντας για τον έρωτα που κι αυτός σημαδεύει τους λάθος ανθρώπους. Κάθε ίχνος κοινωνικής συνοχής φαίνεται να έχει διαταραχθεί, μαζί με όλους τους οικογενειακούς δεσμούς. Μόνο η φυγή έχει απομείνει ως διέξοδος, μόνο η ουτοπία μιας καλύτερης ζωής, εκεί όπου οι ελέφαντες στέκονται ακίνητοι, αδιαφορώντας για την πραγματικότητα ολόγυρά τους. Γιατί εδώ, η πραγματικότητα σκοτώνει. 

Εξαιρετικές οι ερμηνείες των ηθοποιών, οι οποίοι καλούνται να ανταποκριθούν σε μονοπλάνα μεγάλης διάρκειας, καθώς το απειροελάχιστο budget του φιλμ δεν επέτρεπε πολλαπλά γυρίσματα για την κάθε σκηνή. Έτσι, η ανάγκη, στα χέρια ενός ταλαντούχου σκηνοθέτη, μετατρέπεται σε τέχνη, με αποτέλεσμα σκηνές ανείπωτης ομορφιάς μέσα στην ασχήμια που περιβάλλει τα πάντα, καθώς και επιτυχημένους αλλά καθηλωτικούς υπαινιγμούς, σε όλα όσα τα μέσα που είχε στη διάθεσή του δεν του επέτρεπαν να δείξει. Έτσι, η θανάσιμη μάχη ανάμεσα σε δύο σκυλιά απλά ακούγεται, χωρίς να φαίνεται, με τον αποτροπιασμό που προκαλεί να μεγιστοποιείται, όπως και η διάσωση ενός μάγειρα από τη φωτιά απλά υπαινίσσεται, ενόσω πάλι μόνο την ακούμε, μέσα από το ήρεμο traveling ης κάμερας στον τοίχο της κουζίνας. Αρωγοί του σκηνοθέτη στο εξαιρετικό αυτό επίτευγμα, η ψυχρή χρωματικά φωτογραφία του Τσάο Φαν, που συλλαμβάνει πρόσωπα, αισθήματα αλλά και τα ατέρμονα τραίνα που διασχίζουν τον ορίζοντα (και όλο αυτό σε μονοπλάνο) και η εσωτερική μουσική του Χούα Λουν που ώρες ώρες ταυτίζεται με τους χτύπους της καρδιάς σου.

Κι αφού μιλήσαμε για τη διάρκεια, τα πενιχρά μέσα που είχε στη διάθεσή του ο Χου Μπο αποτελούν έναν σημαντικό λόγο της. Τα μονοπλάνα δεν μοντάρονται, βλέπετε. Αν κάποιος σταθεί πολύ αυστηρός απέναντί της, θα μπορούσε να αφαιρέσει δύο σκηνές ολόκληρες, καθώς είναι οι μόνες που ουσιαστικά επαναλαμβάνουν πληροφορίες που ήδη γνωρίζαμε. Οπότε, άντε, να έκοβες γύρω στα 15 λεπτά. Είναι όμως τόσο συμπαγής η αφήγηση, τόσο "δικό σου" όλο αυτό που συμβαίνει στην οθόνη, που τελικά ο χρόνος δεν σε αφορά. Στην πιθανή ερώτηση "θα μπορούσες να πεις τα ίδια πράγματα μέσα σε δυο ώρες;", η απάντηση θα ήταν "ενδεχομένως ναι, αλλά θα ήταν μια άλλη ταινία". Η συγκεκριμένη είναι αυτή που πρέπει. Και αυτή που πρέπει σε όλους εμάς που αγαπάμε το σινεμά και που αποζητούμε να μας εκπλήσσει πού και πού με τον τρόπο που μας αγκαλιάζει. Κι αν καταφέρνει κάτι σπουδαίο μέσα όλον αυτόν τον ίλιγγο συναισθημάτων και γεγονότων η ταινία, είναι πως στο τέλος θέλεις κι εσύ να πάρεις το νυχτερινό τραίνο για το Μανζούλι, εκεί όπου ελπίζεις αναίτια πως μπορείς να ξεκινήσεις τη ζωή σου από την αρχή κι εκεί όπου ένας ελέφαντας μπορεί και στέκεται ακίνητος. Αριστούργημα!

Για περισσότερες κριτικές ταινιών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.