Partner. (1968)

Ελληνικός τίτλος: Σύντροφος

Δραματική κομεντί του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, με τον Πιερ Κλεμαντί και τους Τίνα Ωμόν, Σέρτζιο Τοφάνο, Στεφανία Σαντρέλι.

Ο Τζάκομπε, ένας καθηγητής θεάτρου που προετοιμάζει τους μαθητές του για το μεγάλο θέαμα, συναντά ξαφνικά τον σωσία του, έναν άλλο του εαυτό, με ικανότητες και τόλμη που ο ίδιος δεν έχει, αλλά και με ένστικτο δολοφόνου. Κι όσο οι ημέρες περνούν, τόσο ο Τζάκομπε 1 αποδέχεται και ενστερνίζεται τον Τζάκομπε 2, τον οποίο και αφήνει να αναλάβει δράση.

Πρόκειται για την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, και ενδεχομένως την πιο πειραματική του, με την οποία μοιάζει να αποχαιρετά μια ολόκληρη εποχή για να περάσει στη συνέχεια στην επόμενη δημιουργική του περίοδο που θα εγκαινιάσει δύο χρόνια αργότερα "Ο κονφορμίστας". Εδώ, καταπιάνεται με ένα διήγημα του Ντοστογέφσκι, γραμμένο το 1846, με τίτλο "Ο σωσίας", το οποίο μεταφέρει στη Ρώμη του '68 για να το βαφτίσει στις διαδηλώσεις κατά του Βιετνάμ, τον γαλλικό Μάη, τη νουβέλ βαγκ και την ψυχεδέλεια, με δόσεις από το θέατρο του παραλόγου. Άπαιχτος τότε στην Ελλάδα (είχαμε και Χούντα, οπότε δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση), ο "Σύντροφος" είναι ένα κινηματογραφικό παιχνίδι χωρίς όρια πραγματικότητας και φαντασίας, χωρίς διαχωριστική γραμμή μεταξύ υποκριτικής και αλήθειας, με δυσδιάκριτο τον ορισμό σινεμά και θεάτρου. 

Οι συμβολισμοί είναι όλοι εκεί, πρωτόλειοι και εμφανείς ταυτόχρονα και κάνουν την ταινία ολόκληρη να μοιάζει με ένα παιχνίδι, ένα κλείσιμο του ματιού του ίδιου του Μπερτολούτσι στην εποχή του, την πολιτική της, τις ανησυχίες της, την τέχνη της και την επανάσταση, την οποία θεωρεί θέαμα και παράσταση. Από τις λεκτικές αναφορές στο ασπρόμαυρο σινεμά του Γκοντάρ, μέχρι το καροτσάκι που κατρακυλάει -α λα Ποτέμκιν- στις σκάλες, ο "Σύντροφος" μοιάζει ξένος εάν τον αποξενώσεις από το ιστορικο-πολιτικό του πλαίσιο. Δείχνει, όμως, και μια άλλη όψη του δημιουργού του, περισσότερο ειρωνική, καθώς χλευάζει όλα όσα είχαν γίνει παντιέρα εκείνη την άνοιξη του '68 και μαζί τους όλους αυτούς που λάκισαν από την επανάσταση προτού αυτή καν ξεκινήσει. Ένα ιταλικό σινεμά έξω από τα νερά του, ένας σκηνοθέτης που αυτοσχεδιάζει μόνο και μόνο για χάρη του αυτοσχεδιασμού, σε μια ταινία που έχει μαύρο χιούμορ και υστερία και η οποία δεν βγάζει νόημα όπως άλλωστε ολόκληρη η εποχή που πραγματεύεται.

Αν κάτι έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για έναν μελετητή του σινεμά είναι να βλέπει μέσα σε όλη αυτήν την παράνοια στιγμές του Μπερτολούτσι που θα συναντήσουμε στις επόμενες ταινίες του: τις σεξουαλικές του εμμονές, την κλειστοφοβία του έρωτα, τις σχέσεις υποταγής και εξουσίας, τα εύθραυστα αρσενικά που αποζητούν τη σωτηρία στα άλτερ έγκο τους και τα θηλυκά που τα αντιμάχονται, ενώ την ίδια στιγμή προδίδει τον εξαιρετικό εικαστικό του φορμαλισμό, τα προσεγμένα κάδρα, τα εκτυφλωτικά χρώματα και τις μουσικές εκείνες που θα υπογράψουν μερικές από τις καλύτερες στιγμές του σινεμά που θα ακολουθήσουν.

Για περισσότερες κριτικές ταινιών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.