Summer of Soul (...Or, When the Revolution Could Not Be Televised) (2021)

Ντοκυμανταίρ των Hulu/Searchlight σε σκηνοθεσία Αμίρ "Questlove" Τόμσον.

Το καλοκαίρι του 1969, στο Πάρκο Mount Morris (Πάρκο Μάρκους Γκράβεϋ, σήμερα), έλαβε χώρα ένα από τα σπουδαιότερα μουσικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας, το Πολιτιστικό Φεστιβάλ του Χάρλεμ, που κράτησε 6 εβδομάδες και προσέφερε δωρεάν στις δεκάδες χιλιάδες κόσμου που το παρακολούθησαν, ερμηνείες από τα μεγαλύτερα ονόματα της soul, μεταξύ των οποίων οι Στήβι Γουόντερ, Μαχάλια Τζάκσον, Νίνα Σιμόν, The 5th Dimension, Chambers Brothers, The Staple Singers, Sly and the Family Stone. Χαρακτηρίστηκε ανεπίσημα ως το "Μαύρο Γούντστοκ" (το άλλο συνέβαινε το ίδιο καλοκαίρι, κάπου 150 χλμ. μακριά) και ήταν το γεγονός που στη συνείδηση των παρισταμένων υπερσκέλισε ακόμα και την πτήση του Απόλλο 11 στη Σελήνη. 

Ελάχιστα όμως ήταν γνωστά για το φεστιβάλ αυτό έως σήμερα, με τη μοναδική απόδειξη ότι συνέβη να περιορίζεται σε μαρτυρίες των συντελεστών και των θεατών, μερικούς από τους οποίους συναντούμε κατά τη διάρκεια της ταινίας. Το γεγονός αυτής της έλλειψης σε σχετική πληροφόρηση γίνεται ακόμη πιο παράδοξο, δεδομένου ότι ο διοργανωτής του φεστιβάλ, Τόνυ Λώρενς, είχε ζητήσει τη μαγνητοσκόπησή του, η οποία και έγινε από τον παραγωγό Χαλ Τέλτσιν. Και μπορεί αποσπάσματα του φεστιβάλ να μεταδόθηκαν σε δύο ωριαίες ειδικές τηλεοπτικές εκπομπές τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο του 1969 από το ABC και το CBS αντίστοιχα, όμως έκτοτε οι βιντεοταινίες παρέμειναν κλειδωμένες σε ένα υπόγειο, από όπου ουδέποτε βγήκαν στο φως για 50 ολόκληρα χρόνια. Λέγεται πως μόνο κάποια τραγούδια της Νίνα Σιμόν χρησιμοποιήθηκαν από το πρωτογενές αυτό υλικό για να ντύσουν ντοκυμανταίρ με θέμα τη ζωή της, ενώ ο παραγωγός μάταια προσπαθούσε επί σειρά ετών να κινήσει το ενδιαφέρον των καναλιών. 

Ο σκηνοθέτης της ταινία και μουσικός Αμίρ "Questlove" Τόμσον, γνωστός και από το συγκρότημα των Roots, που μεταξύ άλλων είναι η μόνιμη μπάντα στην εκπομπή "The tonight show" με τον Τζίμυ Φάλον, απέκτησε πρόσβαση στο υλικό αυτό και αποφάσισε να το παρουσιάσει στον κόσμο, θέτοντας παράλληλα κάποια βασικά ερωτήματα: Τι θα είχε συμβεί εάν το φεστιβάλ αυτό είχε αποκτήσει τη θέση που του αξίζει μέσα στην Ιστορία; Κατά πόσο θα είχαν αλλάξει αντιλήψεις και συνθήκες εάν αυτή η μεγάλη γιορτή της μαύρης κοινότητας της Νέας Υόρκης (και όχι μόνο) αποτελούσε μέρος της σύγχρονης κουλτούρας; Με σεβασμό στο υλικό τους, τόσο ο σκηνοθέτης όσο και οι σεναριογράφοι Ντορίντα Ντρέηκ, Μπάρμπαρα Μπλαντ-Ακόστα και Ντάρυλ Λιούις, προσπαθούν να απαντήσουν στα ερωτήματα αυτά μέσα από τις συνεντεύξεις έκθαμβων θεατών (κάποιος ήταν μόλις 5 ετών εκείνες τις ημέρες) και ερμηνευτών που έβλεπαν για πρώτη φορά στη ζωή τους τις εικόνες αυτές από ένα καλλιτεχνικό συμβάν που πλέον πίστευαν πως το είχαν μόνο φανταστεί. Με παράλληλη εξιστόρηση γεγονότων της εποχής και τη διακριτική χρήση αρχειακού υλικού, η ταινία μιλά για τη μαύρη κοινότητα και την Αμερική στα τέλη των '60s, δεικτική κάποιες στιγμές, συγκινησιακά φορτισμένη κάποιες άλλες, πικραμένη τις περισσότερες. Μπορεί να μην κάνει ποτέ ούτε την τομή ούτε την υπέρβαση στο είδος του ντοκυμανταίρ, προτάσσει όμως απλά και μόνο το ίδιο το φεστιβάλ και τις εμβληματικές αυτές ερμηνείες ως βασικό πρωταγωνιστή του φιλμ, μεταμορφώνοντας τη μουσική σε soundtrack μιας ολόκληρης κοινότητας, μιας ολόκληρης κουλτούρας και μιας ολόκληρης χώρας. Με ψυχή. Εκείνο το καλοκαίρι.

Η ταινία είναι υποψήφια για Όσκαρ Ντοκυμανταίρ. Υποψηφιότητα Ντοκυμανταίρ και στα BAFTA όπου τη συναντούμε και στην κατηγορία του μοντάζ.

Για περισσότερες κριτικές ταινιών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.

Αν αγαπάτε τα ντοκυμανταίρ, θα βρείτε το σχετικό αρχείο κειμένων του Cinemano, εδώ.