Vanskabte land (Volaða land) (2022)
Ελληνικός τίτλος: Η Χώρα του Θεού
Δραματική ταινία σε σκηνοθεσία Χλύνουρ Πάλμασον, με τους Έλιοτ Κρόσε Χόβε, Ίνγκβαρ Σίγκουρντσον, Βικ Κάρμεν Σόνε, Γιάκομπ Λόμαν.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ένας λουθηρανός πάστορας από τη Δανία παίρνει εντολή να ταξιδέψει στην Ισλανδία για να επιβλέψει την κατασκευή μιας εκκλησίας και να έρθει σε επαφή με τους κατοίκους του τόπου. Λάτρης της φωτογραφίας ο ευσεβής μα και αλαζόνας Έρικ, παίρνει μαζί του και τη φωτογραφική μηχανή για να απαθανατίσει ανθρώπους και να καταγράψει τη διαδρομή του. Σύντομα, η σκληρότητα του τοπίου και των κατοίκων του θα τον εξαναγκάσουν να αναθεωρήσει την Πίστη του, την ορθότητα του όλου εγχειρήματος αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, καθώς το ταξίδι αυτό μετατρέπεται σε διαδρομή αμφισβήτησης, αμαρτίας, τιμωρίας και λύτρωσης.
Το επιβλητικό, μυστικιστικά συγκλονιστικό σινεμά στα καλύτερά του, σε μια ταινία τόσο περίτεχνα ταξιδεμένη στο παρελθόν που μοιάζει με απομεινάρι από τις εσχατιές του τόπου και του χρόνου. "Η Χώρα του Θεού" αποτελεί μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που η ψευδαίσθηση λειτουργεί τόσο πολύ προς όφελος του ρεαλισμού, πλάθοντας ένα σύμπαν που μολονότι μυθοπλαστικό δείχνει να γεννήθηκε βίαια από τα σπλάχνα της Ιστορίας. Με βαθιά προτεσταντικές καταβολές και γνώση του κινηματογραφικού μέσου, ο Πάλμασον υπογράφει μια αποστασιοποιημένη μα σπαρακτική ωδή στο μεγαλείο της Δημιουργίας, στην ασημαντότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και στο ανερμάτιστα φαιδρό πλαίσιο κάθε είδους νόρμας και εκκλησιαστικής δοξασίας. Για τον Πάλμασον, ο Θεός είναι στη Φύση που μας περιβάλλει εξίσου σκληρή, αδυσώπητη και αδιάφορη για εμάς, καθώς εκείνη διαγράφει τον αέναο κύκλο της, χαρίζοντάς μας όση αγάπη μάς αξίζει ως προς το φευγαλέο της ύπαρξής μας.
Η τεράστια μαγκιά της ταινίας είναι πως όλα τα παραπάνω δεν παρουσιάζονται υπό τη μορφή ενός εστέτ φιλοσοφικού δοκιμίου, αλλά μέσα από ένα σινεμά υψηλής αισθητικής και γνώσης που μοιάζει να ταξιδεύει και να τιμά στην ιστορία του ίδιου του μέσου. "Η Χώρα του Θεού" είναι σαν να βγήκε μέσα από το καπέλο ενός σπουδαίου θαυματοποιού, ο οποίος πουλάει το ψέμα και την παραίσθηση για ρεαλισμό. Μόνο που με έναν μαγικό τρόπο, η ψευδαίσθηση και η αλήθεια στην ταινία γίνονται ένα, χάρη στην οπτική του Πάλμασον, το εξαιρετικά επιλεγμένο καστ αλλά πρωτίστως στη δύναμη της ίδιας της εικόνας, ως αρχέγονης δύναμης του ίδιου του σινεμά. Γυρισμένη στο τετράγωνο κάδρο (1.33:1) με στρογγυλεμένες γωνίες -το σύνηθες κάδρο των ταινιών πριν από την έλευση του ήχου- και με χρώμα παλιακό, ξεθωριασμένο και με ανεπαίσθητα "γδαρσίματα", η ψευδαίσθηση ξεκινά από την εικόνα. Κάποιες φορές μοιάζει με αποστασιοποιημένο ντοκυμανταίρ γυρισμένο λες από ταλαίπωρους εξερευνητές με ερασιτεχνικές κάμερες και κάποιες άλλες με μονταρισμένα πλάνα από οικιακά φιλμ που ανακαλύφθηκαν κατά τύχη. Την ίδια στιγμή όμως, "Η Χώρα του Θεού" αποκαλύπτεται μπροστά στα μάτια μας σαν μεγάλο και διαχρονικά κλασικό σινεμά με την προτεσταντική σκληρότητα του Ντράγερ, εμπλουτισμένο με μικρές σεκάνς όπου ο χρόνος προελαύνει σαν σε πειραματικό, ψυχεδελικό κλιπ από τα τέλη των '60s. Είναι απλά συγκλονιστική η δουλειά που έχει κάνει η Μαρία φον Χάουσγολφ στη διεύθυνση της φωτογραφίας που την αναδεικνύει ως μέγιστο πρωταγωνιστή και κεντρικό αφηγητή της ταινίας, σε συνεργασία με το άριστο μοντάζ του Γιούλιους Κρεμπς Ντάμσμπο.
Το ίδιο συγκλονιστικός είναι και ο εξαϋλωμένος σχεδόν ιεραπόστολος έτσι όπως τον αποδίδει στην οθόνη ο Έλιοτ Κρόσε Χόβε, βγαλμένος μέσα από εικονογραφημένους βίους Αγίων. Με αγιογραφική όψη και συνάμα φθαρτά χωμάτινος, κατηφορίζει σταδιακά από το βάθρο του αναμάρτητου τιμητή και μεταλαμβάνει τις ανθρώπινες αμαρτίες, ανήμπορος να καταπολεμήσει τη δύναμη της Φύσης (του Θεού;) που επιβάλλει τον δικό της τρόπο, έως ότου γίνεται και ο ίδιος μέρος της. Η δυαδικότητα πνεύματος και ύλης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος τη αφήγησης που ούτως ή άλλως επενδύει απόλυτα στη δυαδικότητα και στη σύγκρουση: Η "πολιτισμένη" Δανία έναντι της άγριας και ατίθασης Ισλανδίας, η οποία τότε τελούσε υπό την κατοχή της. Οι διαφορετικές γλώσσες των δύο λαών έτσι όπως απεικονίζονται και στους δύο διακριτούς τίτλους της ταινίας, αλλά και οι διαφορετικές τους προσλαμβάνουσες. Ο Θεός έτσι όπως τον ερμηνεύουμε απέναντι σε αυτό που είναι. Το καλό έναντι του κακού στο ευρύτερο πλαίσιο της σχετικότητας. Η μοναξιά κόντρα στη συνύπαρξη. Η φυγή απάναντι από το κατεστημένο. Ο πατέρας προστάτης και ο πατέρας τιμωρός. Η εκκλησία του φαίνεσθαι έναντι του Ναού του "είναι".
Όλα όμως ξαναγυρίζουν στην εικόνα, καθώς από εκεί πηγάζουν οι απαρχές του σινεμά. Και "Η Χώρα του Θεού" είναι σινεμά εικόνας μεγάλης, επιβλητικής και συνταρακτικής, φτιαγμένης από την ψευδαίσθηση του μύθου με σκοπό να μιλήσει για την αλήθεια όλων μας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου