Dovlatov (2018)

Ελληνικός τίτλος: Εξόριστος συγγραφέας

Βιογραφικό δράμα σε σκηνοθεσία Αλεξέυ Γκέρμαν, με τους Μίλαν Μάριτς, Ντανίλα Κοζλόφσκι, Ελένα Σούτζεκα, Αρτούρ Μπεστσάστνυ, Άντον Σάγκιν.

Έξι ημέρες από τη ζωή του ρώσου συγγραφέα Σεργκέι Ντοβλάτοφ, στο Λένινγκραντ του 1971, την εποχή που η θλίψη είχε αρχίσει ήδη να τον πνίγει από την επίγνωση πως τα έργα του δεν θα δημοσιεύονταν ποτέ από το σοβιετικό καθεστώς. Χωρισμένος, με μια μικρή κόρη που υπεραγαπά και για την οποία προσπαθεί να βρει μια μεγάλη γερμανική κούκλα, σαν αυτή που είχε πάρει ως δώρο μια φιλενάδα της, ο Ντοβλάτοφ περιφέρεται σε συγκεντρώσεις καλλιτεχνών φίλων του, οι περισσότεροι επίσης "κομμένοι" από το καθεστώς, στα γραφεία της εφημερίδας ενός ναυπηγείου όπου εργάζεται για να βιοπορίζεται και στο σωματείο συγγραφέων του οποίου την αποδοχή περιμένει χρόνια, ώστε να δουν τα έργα του το φως της δημοσιότητας. Ένα αλόγιστα μπήτνικ περιβάλλον, όχι από άποψη αλλά από ανάγκη, αποτελεί το σημείο αναφοράς αυτής της παρέας των απόκληρων καλλιτεχνών που τρώνε μονίμως πόρτα όχι ως πολέμιοι του καθεστώτος, αλλά επειδή τα έργα τους είναι πολύ στενάχωρα ή πολύ θρησκευόμενα ή πολύ δυτικά ή πολύ οτιδήποτε. "Γράψε κάτι ήπιο, αισιόδοξο και καθησυχαστικό" είναι η εντολή που του δίνεται μονίμως και στην οποία ο Ντοβλάτοφ αδυνατεί να υπακούσει καθώς δεν μπορεί να εξαναγκάσει την πένα του σε καθησυχαστικές και αισιόδοξες λέξεις. 

Η σύγκρουση της τέχνης και του καθεστώτος αποδίδεται σιωπηλά σε αυτό το εσωτερικό, βραδύκαυστο είναι η αλήθεια, βιογραφικό δράμα, που στηρίζεται στην αφήγηση αυτών των έξι ημερών ώστε να αποδώσει το σύνολο μιας ολόκληρης εποχής. Αν κάτι αδικεί την ταινία είναι το σενάριο που μολονότι επικεντρωμένο χρονικά δεν δείχνει την ίδια αφοσίωση σε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή περιστατικό γύρω από το οποίο να τοποθετήσει τη δράση του, με αποτέλεσμα το φιλμ να λειτουργεί περισσότερο ως χρονικό, χωρίς κλιμάκωση ή κορύφωση, παρά τις επιμέρους δυνατές και σπαραξικάρδιες σκηνές. Ως χρονικό παρ' όλα αυτά, τα καταφέρνει μια χαρά, έχοντας κατ' αρχήν ως μεγάλο της ατού τον πρωταγωνιστή της, Μίλαν Μάριτς. Χωρίς τον μεγάλο ρόλο ή τις μεγάλες σκηνές στα χέρια του, η διαρκής του παρουσία την οθόνη τον καθιστά πανίσχυρο αφηγητή χάρη στο επιβλητικό παρουσιαστικό του κι αυτό το βλέμμα που μοιάζει να λέει πάντοτε περισσότερα από όσα βγαίνουν από τα χείλη του. Παρατηρητής, σχολιαστής και μαζί τραγικός πρωταγωνιστής σε ένα δυστοπικό δράμα, δοσμένο όμως και με ικανές δόσεις χιούμορ, ο σέρβος ηθοποιός (που ώρες-ώρες μοιάζει τόσο πολύ στον Κώστα Κακκαβά) είναι το ισχυρό χαρτί του φιλμ, μαζί με την φροντισμένη αισθητική ματιά του. Πρωτίστως δε είναι η φωτογραφία που παίζει με τα παλ χρώματα έναντι σε ένα ομιχλώδες λευκό τοπίο που μετατρέπει τον ρεαλισμό σε κάδρο ιμπρεσιονιστικού πίνακα, μετατρέποντας την απόγνωση σε ομορφιά.

Για περισσότερες κριτικές ταινιών, σειρών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.