La vie devant soi (1977)
Ελληνικός τίτλος: Μαντάμ Ρόζα
Δραματική ταινία της Lira Films σε σκηνοθεσία Μοσέ Μιζραχί, με τους Σιμόν Σινιορέ, Σαμμύ Μπεν-Γιουμπ, Γκαμπριέλ Ζαμπούρ, Ελιό Μπενκουάλ, Στελλά Ανισέτ, Κλωντ Ντωφέν, Κώστα Γαβρά.
Η Μαντάμ Ρόζα, πόρνη που έχει πλέον αποσυρθεί, ζει στον έκτο όροφο μιας πολυκατοικίας στην Πλατεία Πιγκάλ, βγάζοντας πλέον τα προς το ζην μεγαλώνοντας τα παιδιά που της εμπιστεύονται οι πόρνες της γειτονιάς. Ο Μομό, που είναι το μεγαλύτερο και πιο αγαπημένο από τα παιδιά της, ρωτά διαρκώς για τους γονείς του που εδώ και 11 χρόνια δεν έχουν δώσει το παραμικρό σημάδι ζωής. Μεγαλύτερος από όσο και ο ίδιος νομίζει αφού η Μαντάμ Ρόζα τού έχει κρύψει πως είναι 14 και όχι 11, ο μικρός ψάχνει να βρει τη θέση του στον κόσμο και τον ρόλο του στη ζωή της γυναίκας που τον μεγάλωσε, έχοντας ως μοναδικές προσλαμβάνουσες τις δικές της αφηγήσεις για το Άουσβιτς και τις πόρνες, τα διδάγματα ενός τυφλού Ιμάμη που λατρεύει τους "Αθλίους" του Ουγκώ και τις συμβουλές του γιατρού της Ρόζα που πλέον έχει να αντιμετωπίσει όχι μόνο το ταλαιπωρημένο από τα χρόνια σώμα της μα και το μυαλό της που σταδιακά σβήνει.
Μπορεί ο τίτλος "Μαντάμ Ρόζα" να αναφέρεται στην ηλικιωμένη και ταλαιπωρημένη από τη ζωή, τους άνδρες στο πεζοδρόμιο, τον πόλεμο και τον εγκλεισμό της στο Άουσβιτς γυναίκα, όμως είναι η ζωή του μικρού Μοχάμεντ (με το υποκοριστικό Μομό) που παρακολουθούμε καθώς αυτός είναι που "ενηλικιώνεται" βίαια μέσα από τα γεγονότα της ταινίας και αυτός που καλείται να αντιμετωπίσει ό,τι του επιφυλάσσει η ζωή μπροστά του. Γι' αυτό και είναι συναρπαστικός και καταιγιστικός ο αυθορμητισμός του πρωτόβγαλτου στην οθόνη πιτσιρικά Σαμύ Μπεν-Γιουμπ (ο οποίος δεν έπαιξε πουθενά αλλού έκτοτε) που με την αναίδεια και την ειλικρίνεια της αφοπλιστικά και ερασιτεχνικά ρεαλιστικής ερμηνείας του μεταμορφώνεται σε παραμορφωτικό καθρέφτη μιας ούτως ή άλλως σουρεαλιστικής κατάστασης εντός της οποίας ζει και μεγαλώνει. Ο μικρόκοσμος της πολυκατοικίας, οι προαγωγοί που γράφουν στους γονείς τους στη Νιγηρία πως θα επιστρέψουν με το πτυχίο τους στη μηχανολογία για να κατασκευάσουν φράγματα, η Μαντάμ Λόλα που ήταν παλαιστής αλλά έγινε γυναίκα με ενέσεις, οι βρώμικοι δρόμοι που μυρίζουν φαλάφελ και φτηνά αρώματα αλλά και η "εβραϊκή τρύπα", το καταφύγιο που η Μαντάμ Ρόζα έχει φτιάξει για τον εαυτό της στο υπόγειο του κτιρίου, γίνονται για τον Μομό ένα σύμπαν το οποίο καλείται να διαχειριστεί ως φυσιολογικό, καθώς ο ίδιος νιώθει όλο και περισσότερο ως ο άντρας του σπιτιού που οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες του, ακόμα κι αν δεν ξέρει ποιες είναι αυτές. Είναι σπαρακτικό το ξέσπασμά του προς το τέλος, όταν σε έναν σύντομο μονόλογο ξεστομίζει όλα όσα νομίζει πως γνωρίζει, ενώ στην πραγματικότητα είναι όλα λάθος. Λέξεις, περιστατικά, ορισμοί και γεγονότα ατάκτως ερριμμένα σε ένα μυαλό παιδιού που έμαθε πως είναι άντρας μέσα σε μια στιγμή, και που στο βάθος της ψυχής του θέλει να τρέξει τη ζωή του ανάποδα, όπως έβλεπε με θαυμασμό να κάνει μια γυναίκα στο εργαστήριο μοντάζ ενός φιλμ.
Και στο πλευρό του η συναρπαστική Μαντάμ Ρόζα της Σιμόν Σινιορέ που κουβαλάει στον ρόλο της παρελθόν δεκαετιών, στο δικό της κουρμπέτι, όπως η Ρόζα στο πεζοδρόμιο, και μιλά με δύναμη, ψυχή και πόνο και κοιτάζει την κάμερα και τους γύρω της με δισταγμό, επιφύλαξη, αποδοχή και αποφασιστικότητα ταυτόχρονα. Σκληρός ρόλος, σκληρή ταινία, σκληρή και η ματιά του σκηνοθέτη που δεν καταφεύγει σε συναισθηματικά χαϊδολογήματα μα αντιμετωπίζει την αλήθεια κατάματα και έτσι τη μεταφέρει και σε εμάς, ακόμα κι όταν φαινμενικά καταφεύγει σε μια παιδιάστικη ελαφράδα. Απελευθερωμένο σινεμά, αληθινό και ρεαλιστικό, που όμως μιλά για δύσκολα πράγματα και καταστάσεις, για ζωές που έτρεξαν, για άλλες που ξετυλίγονται τώρα και που όλες μαζί βρεθήκανε σε αυτό το ρημαγμένο κτίριο της Πιγκάλ, αγκαλιαστήκανε κι έπειτα τράβηξε η καθεμιά τον δρόμο της. Τα λόγια του Μομό στο φινάλε μένουν αξέχαστα.
Η "Μαντάμ Ρόζα" απέσπασε Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ η Σιμόν Σινιορέ πήρε Σεζάρ Γυναικείου Ρόλου, και Νταβίντε Ντι Ντονατέλο Καλύτερης Ξένης Ηθοποιού.
Και ναι, εάν η ιστορία και τα πρόσωπα σας θυμίζουν κάτι, η "Μαντάμ Ρόζα" υπήρξε η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου "Η ζωή μπροστά σου", του Ρομαίν Γκαρύ, που ο Εντοάρντο Πόντι ξαναγύρισε το 2020 με πρωταγωνίστρια τη μητέρα του, Σοφία Λόρεν.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου