Ben-Hur (1959)




Ελληνικός τίτλος: Μπεν Χουρ

Περιπέτεια της MGM σε σκηνοθεσία Γουίλλιαμ Γουάιλερ, με τους Τσάρλτον Ήστον, Τζακ Χώκινς, Χάγια Χαραρήτ, Στήβεν Μπόυντ, Χιου Γκρίφιθ, Μάρθα Σκοτ, Αντρέ Μορέλ.

Ο Ιούδας Μπεν-Χουρ, εύπορος πρίγκιπας και έμπορος στην Ιερουσαλήμ των πρώτων μ.Χ. χρόνων, υποδέχεται με χαρά τον παλιό του φίλο Μεσσάλα που έρχεται να τον επισκεφθεί πλέον ως διοικητής των Ρωμαϊκών Λεγεώνων. Πολύ σύντομα, η χαρά της συνάντησης των δύο αγαπημένων φίλων σκιάζεται από την αντιπαλότητα των πολιτικών τους θέσεων. Η αφοσίωση του Μεσσάλα στη Ρώμη συγκρούεται με τις φιλελεύθερες ιδέες του Ιούδα που ελπίζει στην απελευθέρωση του εβραϊκού λαού. Πολύ σύντομα, ο Μεσσάλας θα εκμεταλλευθεί ένα ατυχές περιστατικό και θα κατηγορήσει τον φίλο του για την απόπειρα δολοφονίας του Κυβερνήτη της Ιουδαίας, θα τον στείλει στα κάτεργα και θα φυλακίσει τη μητέρα του και την αδελφή του. Τα χρόνια περνούν στη σκλαβιά για τον Ιούδα Μπεν-Χουρ, το πνεύμα του οποίου όμως παραμένει αλώβητο, με την καρδιά του να αποζητά την ελευθερία και το μυαλό του την εκδίκηση.

Ένα όνομα, μια ιστορία και ένα ολόκληρο κινηματογραφικό σύμπαν απαντώνται σε τούτην εδώ την ταινία της οποίας το όνομα έγινε συνώνυμο του μεγάλου και του σπουδαίου. Και όχι αδικαιολόγητα άλλωστε, αφού και μεγάλη είναι και σπουδαία -από κάθε άποψη. Όμως, για να μην γίνει "Μπεν Χουρ" και αυτό εδώ το κείμενο, θα πρέπει να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στις δύο βασικές παραμέτρους που μετέτρεψαν την ταινία σε διαχρονικό σταθμό στην ιστορία του σινεμά: κι αυτές δεν είναι άλλες από το όραμα του σκηνοθέτη και την υποκριτική δεινότητα του πρωταγωνιστή του. Ξεκινώντας από τον Γουίλλιαμ Γουάιλερ, έναν ικανότατο και ταλαντούχο σκηνοθέτη με σπουδαίες ταινίες στη φιλμογραφία του, είναι να απορεί ενδεχομένως κανείς πώς καταπιάστηκε με κάτι τόσο εκτός του ύφους του, αφού αν μη τι άλλο με επική περιπέτεια δεν είχε ξαναπιαστεί (αν και ήταν ένας από τους πολυάριθμους βοηθούς σκηνοθέτες του πρώτου, βωβού "Μπεν Χουρ" του 1927). Όμως αυτό ακριβώς είναι το μεγάλο ατού τής σκηνοθεσίας του: πως δηλαδή δεν αντιμετώπισε τον "Μπεν Χουρ" ως μία θεαματική και πανάκριβη περιπέτεια, αλλά ως δράμα χαρακτήρων εντός ενός επικού περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσμα, οι ήρωες της ταινίας δεν είναι απλά φιγούρες που κινούνται και δρουν στην οθόνη, μα πραγματικοί άνθρωποι, με πραγματική ψυχολογία και υπόσταση. Αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές του φιλμ και όχι τα εφφέ ούτε τα πανάκριβα σκηνικά. Οι ηθοποιοί, οι ρόλοι στον "Μπεν Χουρ" δίνουν προστιθέμενη αξία στα ντεκόρ και όχι το αντίθετο. Άλλωστε, αυτός είναι και ο λόγος που η ταινία δεν παλιώνει και ουδέποτε μπορεί να ξεπεραστεί, έναντι πολλών άλλων βιβλικών ή/και επικών υπερπαραγωγών που πλέον δείχνουν εμφανώς την ηλικία τους. 

Ο "Μπεν Χουρ" είναι πάντα αγέραστος και αγέρωχος, πρωτίστως χάρη στον ίδιο τον Τσάρλτον Ήστον. Έχοντας ήδη ένα εμβληματικό έπος στους ώμους του, τον Μωυσή από τις "Δέκα Εντολές", ο Ήστον υπακούει στα προστάγματα του Γουάιλερ και προσγειώνει τον Ιούδα Μπεν Χουρ στο έδαφος και σε κλίμακα ανθρώπινη, εναλλάσσοντας τον ερμηνευτικό του τόνο ανάλογα με τις συνθήκες (αριστοκράτης, φυλακισμένος, σκλάβος, μονομάχος, επαναστάτης) αλλά χωρίς ποτέ να αλλοιώνεται ο πυρήνας του ήρωα, η ψυχή του, έτσι όπως βγαίνει πάντοτε στο βλέμμα, ό,τι κι αν συμβαίνει στο κορμί. Με έναν αμίμητο συνδυασμό ρεαλισμού και μεγαλείου, ο Ήστον δεν ενδύεται απλά μα μεταμορφώνεται στον Μπεν Χουρ προσφέροντας εξαιρετικές στιγμές κινηματογραφικής απόλαυσης, ακόμα και στα κοντινά του επάνω στο άρμα, σε αυτήν την αμίμητη και ιστορική σκηνή της αρματοδρομίας που ήταν σαν να διαγράφει ό,τι είχε κάνει πριν το παγκόσμιο σινεμά (κάτι αντίστοιχο έκανε και ο Τζέημς Κάμερον στη σκηνή της βύθισης του Τιτανικού, αλλά ζούμε σε έναν κόσμο με πολλούς μικρόψυχους και κουλτουριάρηδες για να του το αναγνωρίσουμε). 

Η ταινία συγκέντρωσε 12 υποψηφιότητες στα Όσκαρ όπου κέρδισε τα 11: Καλύτερης Ταινίας, Α' & Β' Ανδρικού, Σκηνοθεσίας, Έγχρωμης Φωτογραφίας, Έγχρωμης Σκηνογραφίας, Έγχρωμων Κοστουμιών, Ήχου, Μοντάζ, Ειδικών Εφφέ και Μουσικής, χάνοντας εν τέλει μόνο το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου (για την ιστορία, το κέρδισε ο Νιλ Πάτερσον για το αριστουργηματικό "Στον ανεμοστρόβιλο των Παθών").

Για περισσότερες κριτικές ταινιών, σειρών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Θέατρο - Disorder (2024)

Αρραβωνιάσματα (1950) (Α/Μ)

O τελευταίος πειρασμός (1964) (Α/Μ)

Les amours d'Anaïs (2021)

Η αριστοκράτισσα και ο αλήτης (1970) (Α/Μ)