Le semeur (2017)

Ελληνικός τίτλος: Ο θεριστής

Δραματική ταινία της Celluloid Dreams, σε σκηνοθεσία Μαρίν Φρανσέν, με τους Πωλίν Μπυρλέ, Ζεραλντίν Παϊγιάς, Ιλιανά Ζαμπέτ, Αλμπάν Λενουάρ, Φρανσουάζ Λεμπρέν. 

Γαλλία, 1851. Η επιστροφή του Ναπολέοντα στον θρόνο οδηγεί σε μαζικές συλλήψεις των δημοκρατικών. Συνεπεία των γεγονότων, ένα μικρό ορεινό χωριό μένει κυριολεκτικά χωρίς άντρες, αφού όλοι τους συλλαμβάνονται και οδηγούνται στη φυλακή ή σε στρατόπεδα. Οι γυναίκες που ξεμένουν πίσω, μένουν οικειοθελώς αποκλεισμένες στο χωριό, χωρίς καν να κατεβαίνουν στην κοιλάδα, φοβούμενες τα χειρότερα. Προσπαθώντας να συνεχίσουν με την καθημερινότητά τους και με σκληρή δουλειά ώστε να επιβιώσουν, παραμένουν εκεί κοντά δύο χρόνια, χωρίς να έχουν κανένα απολύτως νέο από τον έξω κόσμο και χωρίς να έχει φανεί ούτε ένας από τους άντρες. Για την ακρίβεια, ούτε κανείς περαστικός δεν έχει κάνει την εμφάνισή του εκεί όλον αυτόν τον καιρό. Μισο-αστεία, μισο-σοβαρά, κάποια στιγμή συζητούν και αποφασίζουν πως αν τυχόν -και όποτε- περάσει από εκεί κάποιος άντρας, τότε αυτός θα πρέπει να ανήκει σε όλες τους, αφού μόνο έτσι το χωριό θα παραμείνει ζωντανό -αν γεννήσουν παιδιά δηλαδή. Και πράγματι, κάποια μέρα, κάνει την εμφάνισή του ο Ζαν, σιδεράς που ψάχνει ένα μέρος για να περάσει το βράδυ του και κάτι για να φάει. 

Ένα διήγημα της Βιολέτ Αϊγιώ (κατά πολλούς αυτοβιογραφικό), γραμμένο το 1919, αποτελεί πηγή έμπνευσης για την ταινία της πρωτοεμφανιζόμενης Μαρίν Φρανσέν. Ο πρωτότυπος τίτλος μεταφράζεται ως "Ο σπορέας", καθώς αυτός θα πρέπει να είναι και ο ρόλος του όποιου άντρα περάσει από το χωριό, να αφήσει τον σπόρο για να καρπίσει η ζωή. Ιδιότροπο θέμα, ομολογουμένως, για μια εξ ανάγκης γυναικοκρατούμενη κοινωνία, αποφασισμένη να κάνει τα πάντα για να κρατηθεί στη ζωή αλλά και να γεννήσει ζωή. Με εξαίρεση την Βιολέτ, μια όμορφη νεαρή κοπέλα που ουσιαστικά αναλαμβάνει τον ρόλο της ξελογιάστρας και αυτής που θα τον ενημερώσει για τον ρόλο που του ζητούν, οι υπόλοιπες αντιδρούν ψυχρά στην παρουσία του, αδιάφορες για το παρελθόν του ή για το μέλλον του. Ο Ζαν μετουσιώνεται σε σκεύος, τόσο ανάγκης όσο και ηδονής, αναλώσιμος όσο και χρηστικός. 

Όπως και η ιστορία, έτσι και η ταινία επικεντρώνει στη ζωή και τα θέλω των γυναικών της, με κάποιες από αυτές σαφέστατα να πρωταγωνιστούν, και με όλες μαζί ταυτόχρονα να αποτελούν την καρδιά του φιλμ. Έξοχες παρουσίες όλες τους, κυριαρχούν στα πλάνα της ταινίας, για τα οποία έχει επιλεγεί ένα αυστηρά τετράγωνο κάδρο (το ίδιο είχαμε δει πρόσφατα και στην ταινία "Η ζωή μιας γυναίκας" του Στεφάν Μπριζέ), προφανώς για να ενισχύσει την -κατά δήλωση της ίδιας της σκηνοθέτιδος- επιρροή της από τους πίνακες του Ζαν-Φρανσουά Μιγέ, που απεικόνιζαν στιγμιότυπα της αγροτικής ζωής. Και όντως, παρά το πνιγηρό τετράγωνο κάδρο (παίρνει λίγη ώρα να το συνηθίσεις, είναι η αλήθεια), οι εικόνες είναι πράγματι ανείπωτης ομορφιάς, με τη φωτογραφία του Αλαίν Ντυπλαντιέ, την καλλιτεχνική διεύθυνση του Ολιβιέ Γκεγέ και τα κοστούμια της Πασκαλίν Σαβάν να μετατρέπουν, όντως, το κάθε πλάνο σε πίνακα ζωγραφικής. Είναι, όμως, το σενάριο που δεν βοηθά την ταινία να απογειωθεί, εμφανώς ανισόβαρο, να αφιερώνει περισσότερο χρόνο στο χτίσιμο της ιστορίας, παρά στα γεγονότα αυτά καθ'εαυτά μετά την άφιξη του σιδερά. Η σύγκρουση που περιμένεις στο ενδεχόμενο η ερωτευμένη με αυτόν Βιολέτ να τον μοιραστεί με τις υπόλοιπες γυναίκες του χωριού, απλά υπαινίσσεται, ενώ η δραματική κορύφωση του φινάλε δεν αποτυπώνεται παρά μόνο απεικονίζεται. Το ίδιο παραμελημένος, δείχνει και ο χαρακτήρας του Ζαν, αφού τις δικές του αντιδράσεις δεν τις βλέπουμε παρά μόνο αποσπασματικά.

Εικονοκλαστική, εσωτερική και με φροντισμένες ερμηνείες συνόλου, η ταινία έχει να αφηγηθεί μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, της λείπει όμως η έκρηξη που δεν έρχεται ποτέ. Μπαίνεις εύκολα στον κόσμο της, σου κρατάει το ενδιαφέρον, νοιάζεσαι για τους ανθρώπους της, αγωνιάς για την εξέλιξη, μόνο που όλα αυτά συμβαίνουν κάπως περισσότερο ήσυχα από ό,τι θα περίμενες.