Spartacus (1960)

Ελληνικός τίτλος: Σπάρτακος

Ιστορική περιπέτεια της Universal σε σκηνοθεσία Στάνλεϋ Κιούμπρικ, με τους Κερκ Ντάγκλας, Λώρενς Ολίβιε, Τζην Σίμονς, Τσαρλς Λώτον, Πήτερ Ουστίνωφ, Τζων Γκάβιν, Νίνα Φος, Τόνυ Κέρτις.

Το 73 π.Χ. ένας σκλάβος από τη Θράκη οργανώνει την εξέγερση σε μια σχολή μονομάχων, η οποία εξαπλώνεται στη συνέχεια σε ολόκληρη την ιταλική χερσόνησο. Ο Σπάρτακος, έχοντας πλέον έναν στρατό από χιλιάδες σκλάβους στη διάθεσή του, σκοπεύει να διασχίσει όλη τη χώρα μέχρι το λιμάνι του σημερινού Μπρίντιζι, όπου θα επιβιβαστούν σε μισθωμένα πειρατικά πλοία που θα τους μετέφεραν ελεύθερους πια στις πατρίδες τους. Η εξέγερση αυτών των εξαθλιωμένων ανθρώπων όμως αποτελεί μεγάλη ντροπή για την ηγεσία της Ρώμης που αποφασίζει να τους εξολοθρεύσει.

Η ιστορία λέει πως ο "Σπάρτακος" γεννήθηκε στο μυαλό του Κερκ Ντάγκλας όταν τελικά δεν κατόρθωσε να πάρει τον ρόλο του Μπεν Χουρ στην ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ. Έτσι αποκτά με δικά του χρήματα τα δικαιώματα του βιβλίου του Χάουαρντ Φαστ καθώς βρήκε την ιστορία πολύ ενδιαφέρουσα αλλά και κατά κάποιον τρόπο παρόμοια με αυτήν του Μπεν Χουρ, ρόλο που τελικά πήρε ο Τσάρλτον Ήστον. Με τη δική του επιμονή βρέθηκαν να συμμετέχουν στην ταινία οι άλλοι βασικοί πρωταγωνιστές (Ολίβιε, Λώτον, Ουστίνωφ) οπότε και η Universal δέχτηκε την πρότασή του να χρηματοδοτήσει το κολοσσιαίο αυτό εγχείρημα. Την κινηματογραφική διασκευή του βιβλίου είχε αναλάβει αρχικά ο ίδιος ο συγγραφέας, ο οποίος βρήκε βουνό την όλη ιστορία και τελικά με απόφαση του ίδιου του Ντάγκλας, σεναριογράφος αναλαμβάνει ο Ντόναλντ Τράμπο, αποκλεισμένος ακόμα λόγω του Μακαρθισμού, οπότε και υπογράφει αρχικά με το ψευδώνυμο Σαμ Τζάκσον. Ο Κερκ Ντάγκλας κατά πως φαίνεται είχε το ίδιο τσαγανό με τον Σπάρτακο που θα υποδύετο και δεν δέχεται επ' ουδενί ο Τράμπο να μην αναφερθεί στους τίτλους της ταινίας με το πραγματικό του όνομα, πολλώ δεν μάλλον να δεχτεί την πρόταση του Κιούμπρικ να φανεί εκείνος και ως σεναριογράφος. Ήταν η δική του επιμονή που τελικά αποκαθιστά το όνομα του Ντόναλντ Τράμπο στην ταινία και στο Χόλυγουντ γενικότερα. Ο δε Κιούμπρικ προσελήφθη επίσης από τον Κερκ Ντάγκλας (είχαν ήδη συνεργαστεί στην ταινία "Σταυροί στο Μέτωπο" τρία χρόνια νωρίτερα) αφού όμως η πρώτη του επιλογή, ο Ντέηβιντ Λην, δεν είχε δεχτεί την πρότασή του και τον δεύτερο επιλαχόντα, τον Άντονυ Μαν, τον απέλυσε μετά την πρώτη εβδομάδα των γυρισμάτων. Η συνεργασία με τον Στάνλεϋ Κιούμπρικ δεν ήταν και η ευκολότερη όλων, αφού ο ίδιος δεν είχε τον απόλυτο έλεγχο του φιλμ, γεγονός που προκαλούσε μεγάλες τριβές (έως και καυγάδες) τόσο με τον Ντάγκλας και τον Τράμπο όσο και με τον διευθυντή φωτογραφίας, Ράσελ Μέτυ. Για τους λόγους αυτούς φαίνεται πως στη συνέχεια ο σκηνοθέτης αποστασιοποιήθηκε από τον "Σπάρτακο" μη θεωρώντας τον "δικό του" παιδί.

Μεγαλειώδης παραγωγή στο σύνολό της και μια από τις καλύτερες ταινίες με θέμα την αρχαία Ρώμη (ενδεχομένως η δεύτερη καλύτερη όλων μετά τον "Μπεν Χουρ"), ο "Σπάρτακος" εξακολουθεί να γοητεύει και να συναρπάζει, μολονότι χάνει στα σημεία. Ο Κιούμπρικ που όπως τον κατέγραψε η ιστορία δεν υπήρξε ποτέ του σκηνοθέτης ηθοποιών και συναισθημάτων, τραβά μια διαχωριστική γραμμή ψυχρότητας από τα τεκταινόμενα, με αποτέλεσμα η ταινία να αφήνει πίσω της κάποιες συναισθηματικές κορυφώσεις, τις οποίες καλούνται να φέρουν εις πέραν οι ηθοποιοί της. Ο Κερκ Ντάγκλας είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής και -κυριολεκτικά- ο ήρωας της ταινίας από κάθε άποψη, αλλά δεν ελέγχεται από τη σκηνοθετική αυτή ματιά που θα του επέτρεπε να απογειωθεί. Αντίθετα, πλήρης συναισθημάτων και εσωτερικών αποχρώσεων εμφανίζεται ο Πήτερ Ουστίνωφ που κάνει τον ρόλο του εκπαιδευτή μονομάχων τόσο απόλυτα δικό του που πιστεύεις ακόμα και την τελευταία κίνηση στα δάχτυλά του. Μεγάλο σινεμά από κάθε άποψη, ο "Σπάρτακος" χαίρει και της εξαιρετικής μουσικής του Άλεξ Νορθ που συντελεί στην ανύψωση του έπους. Μεγάλη επιτυχία στα ταμεία των κινηματογράφων και με θερμές κριτικές, η ταινία ξεσήκωσε ταυτόχρονα θύελλα αντικομμουνιστικών διαδηλώσεων. Υποψήφια για 6 Όσκαρ, κέρδισε τελικά 4 (Β' Ανδρικό ο Πήτερ Ουστίνωφ, Φωτογραφία, Σκηνογραφία, Κοστούμια).

Για περισσότερες κριτικές ταινιών, σειρών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.