Aferim! (2015) (A/M)

Road movie σε σκηνοθεσία Ράντου Ζούντε, με τους Τέοντορ Κορμπάν, Μιχάι Κομανόιου, Τόμα Κουζίν. Βαλλαχία, 1835. Ο Κωνσταντίν, ένας αστυνομικός που έχει για βοηθό τον αφελή και καλοκάγαθο γιο του, τον Ιονίτα, αναζητά έναν τσιγγάνο δραπέτη, για λογαριασμό ενός αφέντη της περιοχής που κατηγορεί τον σκλάβο του ότι τον έκλεψε. Για να το πούμε απλά, το "Άφεριμ!" είναι η ταινία που αρχικά δεν έχεις καμιά διάθεση να δεις (ασπρόμαυρο ρουμάνικο γουέστερν στη Βλαχία του 1835;), αλλά που όταν ξεκινήσει δεν έχεις μάτια να τη χορταίνεις, ούτε θέλεις να τελειώσει. Κατ' αρχήν είναι οι διάλογοι, μετρημένοι, με ρυθμό, με χιούμορ, με ειρωνία, με αναφορές στο σήμερα, γεμάτοι από κοινωνικοπολιτική κριτική και νύξεις για την εκκλησία, οι οποίοι όμως ρέουν σαν ποτάμι και δεν γίνονται ποτέ τους φιλάρεσκοι. Μετά είναι η φωτογραφία, με αυτό το υπέροχο ασπρόμαυρο φιλμ να φωτίζει τη άγρια ομορφιά του τοπίου και να ξεγυμνώνει τους ήρωές της. Αξιοποιώντας στο έπακρο τον σινεμασκόπ φακό, η κάμερα στέκει ανεπιτήδευτα και παρακολουθεί τη δράση, χωρίς να ζουμάρει αδικαιολόγητα, αφήνοντας το μάτι του θεατή να ξεκουράζεται παρακολουθώντας τους πρωταγωνιστές αλλά και τον χώρο στον οποίο κινούνται. Και είναι και οι ερμηνείες: τόσο επικίνδυνες να γίνουν καρικατούρα και να ξεφτιλιστούν, στο μεταίχμιο του ρεαλισμού, κι όμως τόσο δουλεμένες, τόσο προσεγμένες μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια, με κίνηση και εκφορά λόγου που παραπέμπουν σε ταινίες άλλης εποχής, την ίδια στιγμή που γίνονται απίστευτα σύγχρονες, Και είναι και το χιούμορ, εξαιρετικής ποιότητας, δηκτικό αλλά ταυτόχρονα συγκρατημένο που προκαλεί γέλιο αλλά δεν γίνεται ποτέ γελοίο. Κι είναι κι αυτό το γλυκόπικρο συναίσθημα που σου αφήνει όταν τελειώνει, όταν η ιστορία κάνει τον κύκλο της και συνειδητοποιείς πως τίποτα δεν άλλαξε ούτε μέσα στους ανθρώπους της αλλά ούτε και στις ζωές μας σήμερα, όλων εμάς που κατοικούμε ακόμα σε αυτήν τη γεωγραφική περιοχή. Κι εκεί είναι που λες πως ο Ράντου Ζούντε είναι πολύ μάγκας και του βγάζεις το καπέλο και τον ευχαριστείς για αυτή την τόσο όμορφη κινηματογραφική εμπειρία. (8/10)