Jesus Christ Superstar (1973)

Ελληνικός τίτλος: Το Υπέρλαμπρο Άστρο

Μεταγενέστερος τίτλος: Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Άστρο

Μιούζικαλ της Universal σε σκηνοθεσία Νόρμαν Τζούισον, με τους Τεντ Νήλυ, Καρλ Άντερσον, Υβόν Έλιμαν, Μπάρυ Ντένεν, Μπομπ Μπίνγκαμ, Κερτ Γιαγκιτζάν, Λάρυ Μάρσαλ, Τζος Μοστέλ, Πωλ Τόμας.

Ξεκίνησε ως concept album το 1970 για να ακολουθήσει το θεατρικό ανέβασμα στο Μπρόντγουέυ το 1971 και έναν χρόνο αργότερα στο Γουέστ Εντ του Λονδίνου. Η πρωτοποριακή ροκ όπερα του Άντριου Λόυντ Βέμπερ και του Τιμ Ράις που θα άλλαζε για πάντα την ιστορία των θεατρικών μιούζικαλ δεν θα μπορούσε να μην μεταφερθεί και στον κινηματογράφο. Το εγχείρημα αναλαμβάνει ο Νόρμαν Τζούισον, άρτι αφιχθείς από ένα σερί επιτυχιών (Ο Χαρτοπαίκτης, Ιστορία Ενός Εγκλήματος, Υπόθεση Τόμας Κράουν), αλλά και με εμπειρία στο μιούζικαλ όπως είχε ήδη αποδείξει με τον "Βιολιστή στη Στέγη". Η μαγκιά του εγχειρήματος είναι ότι ο Τζούισον αφήνει το ίδιο το έργο να μιλήσει στην οθόνη χωρίς να το καμουφλάρει με επώνυμους πρωταγωνιστές ή άλλα καλολογικά στοιχεία. Το βασικό καστ αποτελείται από σχετικά άγνωστους εκείνη την εποχή τραγουδιστές, ενώ ο μόνος -ας πούμε- γνώριμος ήταν ο Πιλάτος, Μπάρυ Ντένεν, με τον οποίο ο Τζούισον είχε ξανασυνεργαστεί στον "Βιολιστή". Μάλιστα, ο ίδιος ο Ντένεν που είχε τραγουδήσει τον ρόλο του Πιλάτου και στο άλμπουμ φέρεται να είναι αυτός που πρότεινε στον Τζούισον το όλο πρότζεκτ.

Το σενάριο της ταινίας (Μέλβιν Μπραγκ και Νόρμαν Τζούισον), ενδεχομένως και υπό την πίεση "πιστών" που είχαν ήδη θιγεί από τις παραστάσεις στο θέατρο, καθιστά τους πρωταγωνιστές ηθοποιούς που μεταβαίνουν στους Άγιους Τόπους για να ανεβάσουν παράσταση με θέμα τα Θεία Πάθη, μεταμορφώνοντας την ταινία σε έργο εντός έργου (κάτι που δεν υπάρχει στο πρωτότυπο θεατρικό) και ταυτόχρονα απομακρύνοντας κάθε σύνδεση των ρόλων με τις βιβλικές μορφές. Τα γυρίσματα αποκλειστικά και μόνο σε φυσικά και άνυδρα τοπία του Ισραήλ και της Μέσης Ανατολής καίνε τα κορμιά και τα πρόσωπα από τον ήλιο και τα λερώνουν με αυτήν την λεπτόκοκκη άμμο που νομίζεις πως κατατρώει τα πάντα, προσδίδοντας έναν αλλόκοτο αέρα ρεαλισμού σε ένα θέαμα υπερβατικό και με σουρεάλ διαθέσεις, αφού χρόνος, κοστούμια, συμπεριφορά κοντράρουν οποιαδήποτε απόπειρα φυσικότητας. Όλο αυτό όμως δουλεύει κινηματογραφικά αφού ουσιαστικά προτείνει κάτι περισσότερο από ό,τι μια στείρα διασκευή της θεατρικής παραγωγής. "Χίπικα" κοψίματα στο μοντάζ και λήψεις της κάμερας που εναλλάσσεται από τα μακρινά στα γκρο, ενισχύουν τη ροκιά του μουσικού ακούσματος, ενώ οι φωνές των ερμηνευτών παντρεύτηκαν τόσο πολύ τους ρόλους τους που οποιαδήποτε μεταγενέστερη καταγραφή συγκρίνεται μετωπικά με τον ήχο και τη φωνή τούτης εδώ. Εξαίρετο και βαθύτατα συγκινητικό το σεναριακό εύρημα του φινάλε με τον έναν ηθοποιό που δεν επιβιβάζεται μαζί με τους άλλους στο λεωφορείο του θιάσου, υπέροχη η εναλλαγή πινάκων της Σταύρωσης στη σκηνή του θανάτου. Αν κάτι ενοχλεί είναι το εμφανές playback στα τραγούδια που πολλές φορές ακούγεται ξένο από τους φυσικούς ήχους και αποξενωμένο από την εικόνα του κάθε ερμηνευτή. Η ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ Μουσικής Επένδυσης. 

Στην Ελλάδα, για να αποφευχθούν οι όποιες αντιδράσεις, στην Α΄της προβολή παίχτηκε με τον τίτλο "Το Υπέρλαμπρο Άστρο" κάνοντας έξωση σε οποιαδήποτε αναφορά στο όνομα του Ιησού, ενώ η διαφήμιση υπήρξε εξαιρετικά λιτή και χωρίς εικονογράφηση ή περιγραφές. Μέσα στα χρόνια και μολονότι η ταινία παραμένει η καλύτερη οπτικοποιημένη μεταφορά της ροκ όπερας, υπάρχει ακόμα μια βίντεο εκδοχή του 2000, η μαγνητοσκόπηση της περιοδείας σε αρένες του Ηνωμένου Βασιλείου του 2012 και η ζωντανή τηλεοπτική παραγωγή του 2018.

Για περισσότερες κριτικές ταινιών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.