The robe (1953)

Ελληνικός τίτλος: Ο χιτών

Βιβλικό δράμα της Fox σε σκηνοθεσία Χένρυ Κόστερ, με τους Ρίτσαρντ Μπάρτον, Βίκτορ Ματσούρ, Τζην Σίμμονς, Μάικλ Ρέννι, Τζέυ Ρόμπινσον.

Ο Χιλίαρχος Μάρκελος ηγείτο της ομάδας των ρωμαίων στρατιωτών που είχαν αναλάβει τη σταύρωση του Ιησού. Παντελώς αδιάφορος κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και μεθυσμένος, κερδίζει στα ζάρια τον χιτώνα του Ιησού μετά τη σταύρωση. Ξαφνικά αρχίζουν να τον ζώνουν εφιάλτες και παραισθήσεις που τον κάνουν να συνειδητοποιήσει τη σημασία της πράξης του. Νιώθοντας τύψεις, αλλά χωρίς ταυτόχρονα να πιστεύει στις διδαχές του Ιησού, επιστρέφει στη Ρώμη με σκοπό να μάθει όσα περισσότερα μπορεί για τον άνθρωπο που σκότωσε. 

Ο Χιτώνας έμελλε να περάσει στην ιστορία του σινεμά για την τεχνική του καινοτομία. Υπήρξε, βλέπετε, η πρώτη ταινία που γυρίστηκε με το σύστημα Σινεμασκόπ. Το γεγονός από μόνο του καθόρισε την εξέλιξη του κινηματογράφου, καθώς για πρώτη φορά η οθόνη μεγάλωσε, έγινε μακρόστενη και οι κινούμενες εικόνες απελευθερώθηκαν από το ασφυκτικό τετράγωνο -σχεδόν- πλαίσιο και απλώθηκαν δεξιά και αριστερά, επιτρέποντας στην κάμερα να πλανηθεί στον χώρο και να καταγράψει περισσότερα. Η ευρεία πανοραμική οθόνη (σε συνδυασμό με το χρώμα και τον στερεοφωνικό ήχο που αμφότερα δεν ήταν ακόμα η νόρμα της εποχής) οδηγούσε τον κινηματογράφο κυριολεκτικά σε νέα μεγέθη και θέαμα που ξεπερνούσε πλέον την όποια πραγματικότητα, αναδεικνύοντας το μεγαλείο του. Έχει σημασία όλο αυτό στην κριτική θεώρηση της συγκεκριμένης ταινίας, όχι για ιστορικούς λόγους μα γιατί ολόκληρο το φιλμ γυρίστηκε για να υποστηρίξει αυτή τη νέα, εντυπωσιακή καινοτομία. Κάδρα, μοντάζ, η θέση της κάμερας και σκηνογραφία δημιουργήθηκαν ακριβώς γύρω από το Σινεμασκόπ θέαμα. Αυτό είναι που καθορίζει την όψη και τη σκηνοθετική κατεύθυνση του φιλμ, με τα καλά του και τα κακά του, αλλά μόνο αντιλαμβανόμενοι αυτό μπορούμε να αντιληφθούμε και τα επιμέρους στοιχεία του Χιτώνα.

Έτσι λοιπόν, από την ταινία παρατηρούμε ότι στο μεγαλύτερο μέρος της λείπουν τα κοντινά. Η κάμερα τραβάει από μακριά του ηθοποιούς, αποτυπώνοντάς τους όλους σχεδόν σε κάθε σκηνή, ελαχιστοποιώντας τα cut με μία αντιμετώπιση που θυμίζει μονοπλάνο. Η οθόνη έπρεπε να φαντάζει μεγάλη ώστε να αναδεικνύει την τεχνική του Σινεμασκόπ, οπότε έπρεπε να δείχνει πολλά πράγματα σε κάθε κάδρο, με τους ηθοποιούς να κινούνται εντός του σαν να βρίσκονται σε σκηνή θεάτρου. Υπό αυτό το πρίσμα κατασκευάστηκαν και τα μεγαλοπρεπή σκηνικά που απλώνονται σε μήκος και σε βάθος, πλαισιώνοντας τους ήρωες του δράματος. Ως ένα σημείο, όλο αυτό δεν είναι καθόλου λάθος ως αντίληψη, ειδικά αν το αντιπαραθέσουμε με πάμπολλες σύγχρονες ταινίες που παρά τον ευρύ λόγο οθόνης επιμένουν σε ασφυκτικά γκρο πλαν και σε κάνουν να αναρωτιέσαι "γιατί". Από την άλλη πλευρά όμως, ο Χιτώνας δεν είναι τόσο περιπετειώδες έπος όσο ψυχολογικό δράμα. Η ιστορία του στηρίζεται στο συναίσθημα και στην εσωτερική μεταστροφή του κεντρικού της ήρωα που ασπάζεται σταδιακά μια νέα κοσμοθεωρία. Με τις ερμηνείες μάλιστα να τηρούν ήπιους τόνους σε γενικές γραμμές, μακριά από "επιδαύριες" ή "σαιξπηρικές" υπερβολές, το απόμακρο κάδρο του Σινεμασκόπ δημιουργεί απόσταση από το συναίσθημα, την ίδια στιγμή που τα μεγαλοπρεπή σκηνικά είναι φορές που καταπλακώνουν τους ηθοποιούς. Ήπιων τόνων μα στιβαρή η παρουσία του Ρίτσαρντ Μπάρτον που πείθει και με τις εκφράσεις του για τη μεταστροφή που τελείται εντός του, πανέμορφη η Τζην Σίμμονς, ενώ με ακατανίκητη δύναμη μοιάζει η φιγούρα του Βίκτορ Ματσούρ, στον ρόλο του έλληνα σκλάβου Δημήτριου, του οποίου τις περιπέτειες οι θεατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν έναν χρόνο αργότερα στο sequel "Δημήτριος και Μεσσαλίνα", που ξεκινά ακριβώς τη στιγμή όπου τελειώνει ο Χιτώνας. Πέντε υποψηφιότητες για Όσκαρ, κέρδισε δύο (Σκηνογραφίας και Ενδυματολογίας). 

Για περισσότερες κριτικές ταινιών, σειρών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.