The man who laughs (1928) (Α/Μ) (Βωβό)

 

Ελληνικός τίτλος: Ο άνθρωπος που γελά

Δραματική ταινία της Universal σε σκηνοθεσία Πωλ Λένι, με τους Μαίρη Φίλμπιν, Κόνραντ Βάιντ, Μπράντον Χερστ, Τσέζαρε Γκραβίνα, Όλγκα Μπακλάνοβα.

Παραμορφωμένος παντοτινά από ένα φρικιαστικό χαμόγελο που χάραξαν στο πρόσωπό του, ο Γκουίνπλέυν, ορφανός γιος ενός αριστοκράτη που εκτελέστηκε από τον βασιλιά, ζει εδώ και χρόνια υπό την προστασία του Ούρσους, ιδιοκτήτη ενός περιπλανώμενου τσίρκου. Με το πρόσωπό του να καλύπτεται κάτω από έναν μαύρο μανδύα, ζει στα κρυφά τον έρωτά του για την όμορφη Ντία, μια τυφλή κοπέλα που ο ίδιος είχε σώσει από τον θάνατο, όταν ήταν νεογέννητη. Παρ' ό,τι ούτως ή άλλως δεν μπορεί να τον δει, ο Γκουίνπλέυν δεν της εξομολογείται ποτέ ούτε την αγάπη του ούτε το μυστικό του, αποφεύγοντας πάντοτε το άγγιγμά της. Η γνωριμία του όμως με μια δούκισσα τον εμπλέκει σε μια συνωμοσία κατά των ανακτόρων από την οποία κινδυνεύει να έχει την τύχη του πατέρα του.

Υποδειγματική μεταφορά στον κινηματογράφο του λιγότερο επιτυχημένου (λόγω δυσκολίας του θέματος) μυθιστορήματος του Βίκτωρος Ουγκώ, δια χειρός Universal που είχε ήδη αρχίσει να εξερευνά τον γοτθικό τόνο στις ταινίες της (γεγονός άλλωστε που την ανέδειξε στα χρόνια του '30 ως την "εταιρεία των τεράτων"). Μολονότι αρχικός πρωταγωνιστής ήταν να μπει ο Λον Τσάνεϋ, καθυστερήσεις στην απόκτηση των δικαιωμάτων έστειλαν την παραγωγή πολύ πιο κάτω στο χρονοδιάγραμμα της εταιρείας, με αποτέλεσμα ο Τσάνεϋ να αποδεσμευθεί ώστε να γυρίσει το "Φάντασμα της Όπερας". Όταν οι συνθήκες ωρίμασαν για τον "Άνθρωπο που γελά", ο γερμανός διευθυντής της Universal Καρλ Λέμλε στράφηκε σε δύο συμπατριώτες του για την υλοποίησή του. Τη σκηνοθεσία ανέθεσε στον Πωλ Λένι, που είχε ήδη κάνει αίσθηση με την ταινία του "Das Wachsfigurenkabinett" (Το Μουσείο με τα Κέρινα Ομοιώματα) ενώ είχε ήδη γυρίσει για λογαριασμό της Universal το "The Cat and the Canary". Για πρωταγωνιστή, αμφότεροι κατέληξαν στον Πωλ Βάιντ, ο οποίος είχε συνυπάρξει με τον σκηνοθέτη στη Γερμανία. 

Έμπειρος παραμυθάς ο Λένι και βαθιά εξπρεσιονιστής στην έκφρασή του, συνδυάζει εξαιρετικά στη σκηνοθεσία του το αισθηματικό μοτίβο της ιστορίας του Ουγκώ με γοτθικά ξεσπάσματα εικαστικής αρτιότητας, που κάνουν την ταινία -παρ' ότι μελόδραμα στην ουσία- να φαντάζει με μακάβριο θρίλερ. Με ακραία χρήση των κοντράστ, ντεκόρ με βίαιες γωνίες και σκιές δυσοίωνες να πλαισιώνουν τα καρέ, το φιλμ ξένισε τους κριτικούς της εποχής που το βρήκαν πολύ "γερμανικό" στην όψη ώστε να προσομοιάζει στην Αγγλία του 17ου αιώνα, ενώ άλλοι το κατέκριναν για τη νοσηρότητα της ιστορίας του. Μεταξύ μας τώρα, τόσα ήξεραν-τόσα έλεγαν, αφού πλέον ο "Άνθρωπος που γελά" αποτελεί χωρίς αμφιβολία ένα εικαστικό ποίημα υψίστης μαεστρίας, η οποία άλλωστε αναδεικνύει το φιλμ σε κάτι σπουδαιότερο από ένα απλό δράμα εποχής. Οι εικόνες, οι σκιές, τα παραμορφωτικά σχεδόν ντεκόρ και το βίαιο ασπρόμαυρο είναι που αφηγούνται την ουσία της ιστορίας, σαν καθρέφτης της ψυχής των ηρώων της, με τον Γκουίνπλέυν να κοιτάζει με αποστροφή και ηδονή το είδωλό σε μια σκηνή αμίμητης ομορφιάς, που ενέπνευσε και την αντίστοιχη στον "Joker", κάπου 90 χρόνια αργότερα.

Μολονότι στην αρχική της πρώτη προβολή η ταινία παιζόταν χωρίς ήχο, συνοδεία μουσικού οργάνου, η αναπάντεχη επιτυχία του "Τραγουδιστή της Τζαζ" ανάγκασε τη Universal (μαζί με τα υπόλοιπα στούντιο του Χόλυγουντ) να επενδύσει στο νεογέννητο σύστημα ήχου Movietone και να επανακυκλοφορήσει την ταινία σε νέες κόπιες με σύγχρονο ήχο και μουσική, αλλά χωρίς διαλόγους, οι οποίοι εξακολουθούσαν να εμφανίζονται με μεσότιτλους.

Για περισσότερες κριτικές ταινιών, θεατρικών παραστάσεων, τηλεοπτικών σειρών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε το Cinemano στο Facebook και στο Instagram.