Midnight Express -Ξέρουμε τι θα κάνετε μεσάνυχτα Σαββάτου

Τα κινηματογραφικά δρομολόγια του πιο παράξενου τραίνου ετοιμάζονται να ξεκινήσουν για τρίτη σαιζόν, στα τέλη Νοεμβρίου. Είναι μεταμεσονύχτιο το τραίνο αυτό και μάλιστα εξπρές. Καθόλου αδικαιολόγητα δε, καθώς ανέβασε ταχύτητες για τα καλά, μετά τη ρελαντί εκκίνηση τον χειμώνα του 2016. Κι όλα αυτά, χάρη στον οδηγό της αμαξοστοιχίας, Άκη Καπράνο και την σταθμάρχη, Πέγκυ Ρίγγα. Τα δρομολόγια ξεκινούν κάθε Σάββατο, μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα, από τις αποβάθρες της Ααβόρας, στην Ιπποκράτους. Συνιστάται έγκαιρη προσέλευση, τόσο επειδή τα βαγόνια γεμίζουν γρήγορα, όσο και για το απαραίτητο γκετ του νόου ιτσάδερ μπέτερ, στο φουαγέ, το πεζοδρόμιο και το μπαρ. Βλέπετε, οι επιβάτες του Εξπρές δεν είναι σκυφτοί και σιωπηλοί, όπως των άλλων τραίνων. Εδώ γίνονται όλοι μια παρέα, όπως στο Οριάν Εξπρές, ας πούμε. Χωρίς το φονικό -υποθέτω- αλλά και πάλι δεν είμαι πολύ σίγουρος.

Οι μεταμεσονύχτιες προβολές στην Αθήνα υπήρξαν κάποτε θεσμός, αλλά κάπου ατόνισαν για να εξαφανιστούν πλήρως τα τελευταία χρόνια. Άλλες θεματικές, άλλες αποκλειστικά με αβάν πρεμιέρ, άλλες υπό τη μορφή λέσχης, έστησαν ολόκληρες παρέες και γαλούχησαν κινηματογραφόφιλους που συναντιόντουσαν ενοχικά στα σινεμά, την ώρα που άλλοι πήγαιναν στα μπουζούκια. Μόνο που το σινεμά άλλαξε, όπως άλλαξε και ο έλληνας θεατής. Ήταν κι ένα γενικότερο "δεν βαριέσαι" από πλευράς αιθουσαρχών, ήταν και το "τι με βάζεις να ψάχνω τώρα" από πλευράς διανομέων, ήταν και τα μπουζούκια που έγιναν μιούζικ χωλ στα χρόνια του ορίτζιναλ ΠΑΣΟΚ, τις χάσαμε τις μεταμεσονύχτιες. Και η ειρωνεία ήταν πως έμοιαζε σαν να μην έλειψαν σε κανέναν.

Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, πως όταν ανακοινώθηκε η ιστορία με τις μεταμεσονύχτιες στην Ααβόρα, πολλοί βιάστηκαν να προκαταλάβουν την αποτυχία του εγχειρήματος, περισσότερο, βέβαια, για να δικαιολογήσουν τη δική τους απραξία. Όχι πως είναι εύκολο όλο αυτό. Ειδικά όταν από πίσω δεν υπάρχουν ούτε μεγάλοι χορηγοί, ούτε γκλαμουριά στα σόσιαλ μίντια, ούτε φωτογραφίσεις της Μις Πελοπόννησος στο κόκκινο χαλί για να ασχοληθούν μαζί σου. Ήσυχα-ήσυχα ξεκίνησαν τα δρομολόγια, μέσα από την ομάδα στο Facebook, μέσα από τη σελίδα του κινηματογράφου, κι από ένα ευρύτερο σούσουρο που ανταλλάσσαμε γνωστοί και φίλοι. Το πρώτο δοκιμαστικό δρομολόγιο έγινε ένα παγωμένο βράδυ του Γενάρη, λίγο προτού η Αθήνα σκεπαστεί από χιόνι, το '16. Ο σινεφίλ, όμως, τον χιονιά δεν τον φοβάται κι η Ιπποκράτους είχε αρχίσει να γεμίζει από νωρίς με παλτοφορεμένους που έτριβαν τα χέρια τους για να τα ζεστάνουν, καθώς περιφέρονταν στο πεζοδρόμιο, σηκώνοντας το βλέμμα κάθε φορά που πλησίαζε το ταμείο το επόμενο μπουφάν και το επόμενο κασκόλ. Είχε μια ενοχική ανακούφιση αυτό το βλέμμα που έριχναν σε όποιον ερχόταν. Έκρυβε ένα "εντάξει, ήρθαν κι άλλοι, δεν είμαι ο μόνος τρελός σαββατιάτικο". 

Όχι, δεν ήταν κανείς ο μοναδικός τρελός, γιατί μαζευτήκαμε πολλοί τελικά. Και εκείνο το Σάββατο και όλα τα υπόλοιπα που ακολούθησαν. Μάλιστα πλήθαιναν οι τρελοί και εναλλάσσονταν, δεν ήταν οι ίδιοι κάθε εβδομάδα. Έφερε γούρι το παρ' ολίγον χιόνι της πρώτης προβολής, φαίνεται. Ή, πιο απλά, η τρέλα του Άκη Καπράνου και της Πέγκυς Ρίγγα είναι μεταδοτική. "Χτίσε το και θα έρθουν, έτσι;" θυμάμαι να λέω ένα σαββατόβραδο στον Άκη Καπράνο που υποδεχόταν χαμογελαστός και με ενθουσιασμένο βλέμμα μικρού παιδιού τους επιβάτες του τραίνου του. "Ναι, έτσι είναι, μάλλον" μου απάντησε. "Τελικά, οι μεταμεσονύχτιες προβολές πρέπει να ανταποκρίνονται σε μια βαθιά ανάγκη όλων όσοι αγαπούν το σινεμά, να είναι εγγεγραμμένες στο λειτουργικό τους, οπότε, μόλις αυτές προκύψουν, το σύστημα ενεργοποιείται" συμπλήρωσε. 

Κάπου εκεί θα βρίσκεται η αλήθεια, αλλιώς πώς δεν εξηγείται. Είναι αυτό το παράξενο σύνδρομο "θα πάω σινεμά όταν τα άλλα έχουν κλείσει" και αυτή η σκανταλιάρικη διάθεση πως κάνεις κάτι κόντρα στο ρεύμα, μαζί με άλλους συνυπεύθυνους. Είναι και η αίσθηση της παρέας ανθρώπων που δεν γνωρίζεις αλλά που ξέρεις ότι κουβαλάνε τα ίδια μυαλά. "Πέραν του σινεφίλ ενδιαφέροντος, είναι η αίσθηση της συμμετοχής σε μια ομάδα, τελικά, που φέρνει κόσμο στο Midnight Express;" ρώτησα τον Άκη Καπράνο. "Εν μέρει, ναι" μου απάντησε. "Έχει μια συλλογικότητα όλο αυτό το εγχείρημα, με κάνει να συμφιλιώνομαι κομματάκι με την ανθρωπότητα, εδικά τις ημέρες που ζούμε. Είναι συγκινητική η ανταπόκριση και η συμμετοχή στις δράσεις αυτής της τόσο ιδιότυπης κινηματογραφικής λέσχης που δρα μετά τα μεσάνυχτα σαν συμμορία. Δεν ξέρω, ίσως και να πάψω να χρησιμοποιώ τη λέξη «λέσχη» στο μέλλον". 

Πώς ξεκίνησε, όμως, όλο αυτό; Σίγουρα όχι για τα λεφτά. Ο Άκης Καπράνος βάζει τα γέλια. Όπως και η Πέγκυ Ρίγγα, λίγο πιο πίσω που με άκουσε τι ρώτησα. "Ποιος βγάζει λεφτά από τις ταινίες, σήμερα;" μου απαντά ο Άκης. "Εντάξει, είμαι τρελός αλλά όχι τόσο ώστε να πιστέψω ότι θα βγάλουμε λεφτά από όλο αυτό. Νομίζω πως ήταν κάπως εγωιστικά τα κίνητρα. Από τη μια, ήμουν μικρός όταν άνθιζαν στην Αθήνα οι μεταμεσονύχτιες και δεν πρόλαβα να τις ζήσω. Τις γνώρισα μόνο μέσα από αφηγήσεις και σχετικά άρθρα, και σου ομολογώ πως ζήλευα. Οπότε, σκέφτηκα πως αντί να στενοχωριέμαι που δεν τις έζησα, ας ξεκινήσω τις δικές μου". Είναι ενθουσιασμένος όσο μου τα λέει αυτά, αλλά εισπράττεις και μια αίσθηση σκανταλιάς. "Από την άλλη..." συνεχίζει "...ξέρεις πόσες ταινίες δεν έχω δει ποτέ στη μεγάλη οθόνη; Την «Κριστίν» ας πούμε, που παίξαμε στην Ααβόρα, μόνο στο βίντεο την είχα δει. Και δεν είμαι ο μόνος. Υπάρχει μια ολόκληρη γενιά που σήμερα είναι κοντά στα 40 που έχει χάσει εμβληματικές ταινίες στο σινεμά". 

Άρα, κάπως έτσι βγαίνει το πρόγραμμα; "Πειραματίζομαι διαρκώς. Οι μεταμεσονύχτιες έχουν αναγκαστικά ένα συγκεκριμένο ύφος, δεν μπορείς να παίξεις τα πάντα. Ο τρόμος και το φανταστικό έχουν αναμφισβήτητα κυρίαρχη θέση, αλλά δεν θέλω να μείνω μόνο εκεί. Υπάρχουν τόσα είδη που ταιριάζουν στο Midnight Express, τόσες ταινίες που τους αξίζει να επιστρέψουν στον φυσικό τους χώρο, τη μεγάλη οθόνη, που οι επιλογές είναι αμέτρητες. Βέβαια, πρέπει να συνυπολογιστούν πολλές παράμετροι για να βγει το πρόγραμμα:  να έχει μια ποικιλία και ταυτόχρονα να μην χάνει το στίγμα του. Κυρίως, βέβαια, να υπάρχει κόπια διαθέσιμη, είτε σε DCP είτε σε φιλμ. Δεν παίζουμε DVD από τις προσωπικές μας συλλογές εδώ. Πληρώνουμε δικαιώματα και εκεί είναι που πηγαίνει πρωτίστως το ποσό από τα εισιτήρια".

Είναι μια ολόκληρη περιπέτεια η εύρεση της κόπιας για να γεμίσει η κάθε εβδομάδα. Ειδικά σε ταινίες παλιότερες, η οδύσσεια ξεκινά από το ποιος έχει πλέον τα δικαιώματα του κάθε τίτλου, για να ξεκινήσει μετά ένας μαραθώνιος αλληλογραφίας με το εξωτερικό, να τους συστηθεί, να τους εξηγήσει, να μάθει αν υπάρχει κόπια άξια προβολής και όλα τα συναφή. Ευτυχώς, η Ααβόρα είναι φουλ εξοπλισμένη να παίξει κάθε διαθέσιμο φορμάτ. Είτε από DCP είτε από φιλμ είτε από άλλη ψηφιακή πηγή, η καμπίνα προβολής του κινηματογράφου της Ιπποκράτους είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις ανάγκες του κάθε δρομολογίου. Κι είναι κι αυτή η μαγεία της συγκεκριμένης αίθουσας, η οποία μπορεί να παίρνει τη μορφή της κάθε ταινίας που προβάλλει και να γίνεται ένα με το σύμπαν της. Λες και κάθε φορά που σβήνουν τα φώτα, το σινεμά μεταμορφώνεται και μαζί του μεταλλάσσεται και το κοινό.

"Είναι άλλος ο κόσμος στις μεταμεσονύχτιες" μου λέει η Πέγκυ Ρίγγα. "Είναι άλλες οι απαιτήσεις του, άλλη η συμπεριφορά του. Διακατέχεται και απαιτεί μια αίσθηση αυθορμητισμού και οικειότητας, την οποία, αν δεν μπορεί να την αντιληφθεί το ίδιο το σινεμά, τότε μένει μια ψύχρα και μια απόσταση ανάμεσα στην οθόνη και τους θεατές". Η Ααβόρα, όμως, ουδέποτε υπήρξε ψυχρή. Από τα ευλογημένα χρόνια στα χέρια του πατέρα της Πέγκυς, του αείμνηστου Θόδωρου Ρίγγα, η Ααβόρα υπήρξε στέγη πολιτισμού και ταυτόχρονα σινεμά φιλικό αλλά και σύγχρονο, κινηματογράφος γειτονιάς και μαζί ολόκληρης της Αθήνας. Πρώτες προβολές, αφιερώματα, κύκλοι κλασσικών ταινιών, μεγάλα αστέρια του Χόλυγουντ και ανεξάρτητο σινεμά του κόσμου έχουν γράψει ατέλειωτα χιλιόμετρα φιλμ και ιστορίας, χωρίς ποτέ ο κινηματογράφος να γίνει μπλαζέ, χωρίς ποτέ να χάσει την επαφή του με το κοινό.

  "Είναι απαιτητικό σινεμά η Ααβόρα, θέλει μεγάλη προσοχή στον προγραμματισμό του και κυρίως στο ύφος του. Έχει έναν χαρακτήρα αυτόνομο που δεν μπορείς παρά να τον σεβαστείς" μου λέει η Πέγκυ Ρίγγα. "Υπάρχει μια χρυσή τομή μεταξύ της Ααβόρας και του κοινού της, μια σχέση αυθύπαρκτη, στην οποία δεν χωρά κανείς άλλος. Οι μεταμεσονύχτιες προβολές ενισχύουν αυτήν τη σχέση, γι' αυτό άλλωστε και δεν δίστασα λεπτό όταν ο Άκης μού πρότεινε την ιδέα του. Και δεν είναι εύκολη η πραγμάτωση αυτής της ιδέας, πίστεψέ με", συνεχίζει. "Δεν είναι απλά μια επιπλέον προβολή το Σάββατο. Αλλάζουν τα πάντα. Είναι σαν να στήνεις κάθε εβδομάδα κάτι καινούργιο, κάτι μοναδικό. Αλλά αυτή ακριβώς είναι και η μαγεία του, αυτός είναι ο λόγος που επέλεξα να το κάνω, παρά τον κόπο και το ρίσκο όλων μας. Είναι αυτή η ατμόσφαιρα γιορτής που κάθε εβδομάδα γίνεται κάτι άλλο, κάτι καινούργιο. Είναι αναζωογονητικό όλο αυτό. Το οφείλουμε στον εαυτό μας, δεν νομίζεις;" με ρωτά. 

Εννοείται πως το οφείλουμε στον εαυτό μας. Μέσα στην εποχή του τσάμπα μάγκα σινεφίλ του λάπτοπ και της δικτατορίας των κριτικών από τη μία και των ντοματόμετρων από την άλλη, και με τις αίθουσες όλης της Ελλάδας να αναζητούν κοινό και χαρακτήρα, τα σαββατόβραδα στην Ιπποκράτους γίνεται κάτι σπουδαίο. Το σινεμά και το κοινό γιορτάζουν τις ταινίες, χωρίς ταμπέλες, χωρίς φεστιβαλικές καταβολές, χωρίς ίχνος «σινεφιλικού» σνομπισμού και δήθεν κουλτούρας. Εδώ τα πράγματα είναι απλά και ξάστερα: Ωραίες ταινίες παίζονται σε ένα ωραίο σινεμά και ωραίος κόσμος πηγαίνει και τις βλέπει. Και πίνει και μια μπύρα πριν και μια δεύτερη (μην σας πω και τρίτη) μετά, εκεί στο φαρδύ πεζοδρόμιο της Ιπποκράτους, αφού τελειώσει η ταινία, όπου μαζευόμαστε, κουβεντιάζουμε και ξέρετε τι άλλο; Λέμε καληνύχτα ο ένας στον άλλον, προτού πάμε σπίτι μας, κι ας μην γνωριζόμαστε. Είναι τόσο μοναδική η μέθεξη του σινεμά μετά τα μεσάνυχτα, τελικά.

Για τη σαιζόν 2018-2019 οι προβολές θα ξεκινήσουν στις 24 Νοεμβρίου με την ταινία "Χαμός στην Τσάινατάουν" του Τζων Κάρπεντερ. Το Cinemano θα παρακολουθεί από κοντά τις προβολές και θα σας ενημερώνει κάθε εβδομάδα, ενώ σύντομα θα μιλήσουμε με τον Άκη Καπράνο για όλο το πρόγραμμα της φετινής σαιζόν που αναμένεται ακόμα πιο συναρπαστικό -"Κουρδιστό Πορτοκάλι" κανείς; 

Ραντεβού στην Ααβόρα.