Lerd (2017)
Ελληνικός τίτλος: Ένας ακέραιος άνθρωπος
Δραματική ταινία της The Match Factory, σε σκηνοθεσία Μωχάμεντ Ρασούλωφ, με τους Ρεζά Ακλαγκιράντ, Σουνταμέ Μπεϊζαέ, Ζεϊνάμπ Σαμπανί, Μισάγκ Ζαρέχ, Ζιλά Σαχί.
Σε ένα χωριό κάπου έξω από την Τεχεράνη ζει ο Ρεζά με τη γυναίκα του και τον γιο του. Εκείνος ιχθυοκαλλιεργητής, εκείνη διευθύντρια του τοπικού σχολείου θηλέων, προσπαθούν να τα φέρουν εις πέρας με δυσκολίες, καθώς πλησιάζουν οι ημερομηνίες αποπληρωμής του δανείου στην τράπεζα. Μολονότι υπάρχουν καλοθελητές που τον προσεγγίζουν διαρκώς για να μεσολαβήσουν προς όφελός τους -πάντα με την απαιτούμενη αμοιβή για τον κόπο τους- ο Ρεζά αποφασίζει να μην ακολουθήσει αυτήν την οδό και να αποπληρώσει την τράπεζα, αρχικά με το πρόστιμο της καθυστέρησης "σκοτώνοντας" το ένα του αυτοκίνητο, και μόλις πουλήσει τα ψάρια του να ταχτοποιήσει και το υπόλοιπο ποσό του δανείου. Υπολογίζει, όμως, χωρίς τον ξενοδόχο, ή μάλλον τον γείτονά του, έναν άνθρωπο αποφασισμένο για όλα και με βαθιές διασυνδέσεις με κράτος και επιχειρήσεις, ο οποίος τού κλείνει την παροχή του νερού, με αποτέλεσμα μια έντονη διαμάχη. Μόνο που αυτός ο φαινομενικά αθώος καυγάς μεταξύ δύο αντρών, ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για μια εφιαλτική ιστορία άμυνας απέναντι στο διεφθαρμένο κατεστημένο και εν τέλει εκδίκησης.
Και προτού βιαστείτε να πείτε πως έχουμε να κάνουμε με ακόμα μια ταινία που στιγματίζει τη διαφθορά που ασκείται τόσο εντός όσο και από το καταπιεστικό καθεστώς της Τεχεράνης, ας ξεκαθαρίσουμε μονολεκτικά πως "όχι". Η ταινία απέχει μίλια από άλλες αντίστοιχες πολιτικής ή κοινωνικής καταγγελίας με τοπικό κοινωνικά και γεωγραφικά -και άρα περιορισμένο- ενδιαφέρον. Εδώ όχι μόνο έχουμε να κάνουμε με ένα οικουμενικής εμβέλειας δράμα (που θα μπορούσε κάλλιστα να διαδραματίζεται στην Ελλάδα, τέλη '70s-αρχές '80s ή και σε κάποια επαρχία των ΗΠΑ) αλλά και με μια συναρπαστική ταινία που κλιμακώνει σταδιακά την αγωνία και τις ανατροπές της, για να κορυφωθεί σε ένα παρ' ολίγον θρίλερ επιβίωσης. Είναι συναρπαστικό τούτο εδώ το φιλμ του ιρανού σκηνοθέτη (και σεναριογράφου), καθώς υπερβαίνει τη χώρα καταγωγής του και μετουσιώνεται σε άριστο σινεμά και σε μια ταινία που σε κρατάει κολλημένο στην καρέκλα σου από το πρώτο μέχρι το τελευταίο της πλάνο.
Το χωροχρονικό πολιτικό πλαίσιο ορίζεται άριστα από την αρχή κιόλας, όταν εκπρόσωποι του τζαμιού επισκέπτονται και ερευνούν το σπίτι του Ρεζά επειδή έμαθαν πως καλλιεργεί καρπούζια (με μια ειδική και απλή επεξεργασία, το καρπούζι μπορεί να παράγει ένα αλκοολούχο ποτό), ενώ του κατάσχουν την καραμπίνα μόνο και μόνο επειδή δεν έχει ανανεώσει την άδεια οπλοκατοχής. Ο ένας εκ των δύο "επιθεωρητών" είναι ο γιος του γείτονα που αργότερα τού κλείνει το νερό που προκαλεί και το ξέσπασμα της διαμάχης. Έχοντας ξεμπερδέψει μια και καλή λοιπόν με τις συνθήκες που επικρατούν εκεί, η ταινία παύει να ασχολείται με το "αόρατο" καταπιεστικό κράτος και επικεντρώνει στους ανθρώπους της, εξ ου και η καλλιτεχνική της αξία, παράλληλα με το μεγάλο ενδιαφέρον της. Είναι οι άνθρωποι που κάνουν ολοκληρωτικό, καταπιεστικό ή διεφθαρμένο ένα καθεστώς. Είναι οι άνθρωποι που βάζουν εμπόδια και τρικλοποδιές, για ίδιο συμφέρον, στο όνομα μιας πολιτικής ή θρησκευτικής αρχής. Η διαφθορά μιας ολόκληρης κοινωνίας "κατακάθεται" από την κορυφή στον πάτο, εξ ου και ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας που μεταφράζεται ως "κατακάθια".
Ο Ρεζά βρίσκεται κάποια στιγμή μόνος του να αντιμετωπίζει ένα ολόκληρο σύστημα που έχει στηθεί στο λάδωμα και τη διαπλοκή. Ακόμα κι η γυναίκα του, που τον υπεραγαπά, του εναντιώνεται και χρεώνει στον ίδιο τα αξεπέραστα προβλήματά τους, καθώς με την ξεροκέφαλη -όπως την αποκαλεί- εμμονή του στη νομιμότητα έχει οδηγήσει την οικογένειά του ένα βήμα πριν από την οικονομική καταστροφή. Κι όλα αυτά παραθέτονται μπροστά στα μάτια μας μέσα από μια ιστορία γεμάτη αγωνία και με πανταχού παρούσα την αίσθηση της απειλής. Ως θεατής νιώθεις τον κίνδυνο να ελοχεύει ανά πάσα στιγμή ενώ, όπως και ο Ρεζά, δεν ξέρεις από πού να περιμένεις την επόμενη σφαλιάρα. Με τις τυχαίες ή εσκεμμένες αναποδιές να μαζεύονται η μία μετά από την άλλη, νιώθεις να βρίσκεσαι με την πλάτη στον τοίχο μέχρι που ο Ρεζά αποφασίζει να αντιδράσει. Κι εκεί είναι πλέον που η ταινία πατάει γκάζια και μεταμορφώνει τον πράο ήρωά της σε οργισμένο εκδικητή που πολεμάει για μια νίκη που θα αποτελέσει ίσως και τη μεγαλύτερη ήττα του.
Εξαιρετικός ο Ρεζά Ακλακιράντ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, με μια ερμηνεία τόσο εσωτερική που μοιάζει με καζάνι που βράζει, έτοιμο να εκραγεί και όλο αυτό να βγαίνει πρωτίστως από τα μάτια και το βλέμμα. Με ένα στήσιμο σώματος που ακροβατεί από τον δισταγμό στον φόβο και ένα σώμα τόσο τσιτωμένο που ηρεμεί μόνο σε εκείνη τη θερμή πηγή μέσα στη σπηλιά (τι όμορφη σκηνή και τι έξυπνο εύρημα), ο Ρεζά κουβαλάει επάνω του τα λάθη (ή την τόλμη) του παρελθόντος, την ευθύνη του πάτερ φαμίλια και τον θυμό ενός ανθρώπου που κουράστηκε πλέον να τον πατάνε. Απέναντί του, στέκει πιο εξωστρεφής η Σουνταμέ Μπεϊζαέ, στον ρόλο της συζύγου του, Χαντίς, παίζοντας πάντα καλυμμένη με τη μαντήλα της, αφήνοντας όλη την εκφραστική δουλειά στη φωνή και τα μάτια. Είναι τόσο καλή σε εκείνη τη σκηνή που ακούει τον άντρα της να κάνει ντους και σηκώνεται για να πάει να τον βρει -υπέροχη ερωτική σκηνή, τόσο φευγαλέα σύντομη και τόσο δυνατή.
Παράλληλα με το υπόλοιπο καστ β' ρόλων που είναι προσεκτικά επιλεγμένο και καθοδηγημένο, κορυφαίου επιπέδου είναι και η δουλειά που έχει γίνει στην φωτογραφία (Ασκάν Ασκανί), με την κάθε σκηνή να καδράρεται δεξιοτεχνικά και με τα χρώματα να κρατούν μια παλ παγωμένη απόχρωση στην πλειοψηφία του φιλμ, εκτός από τις έντονες χρωματικά σκηνές στη θερμή πηγή (και κάπου αλλού που δεν θέλω να σας αποκαλύψω). Επίσης εξαιρετική είναι και η δουλειά που έχει γίνει στον ήχο, με πολύ φροντισμένη την καθαρότητα στις σιωπές και στα αχανή τοπία, αλλά και κάθε λεπτομέρεια του περιβάλλοντος να αποδίδεται με ευκρίνεια και δυναμική, δημιουργώντας ένα τρισδιάστατο ηχητικά χώρο που ταυτόχρονα εκρήγνυται σε συγκεκριμένες σκηνές. Εξαιρετικό.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου