The Post (2017)

Ελληνικός τίτλος: The Post -Απαγορευμένα μυστικά

Δραματική ταινία των Dreamworks/Fox, σε σκηνοθεσία Στήβεν Σπήλμπεργκ με τη Μέρυλ Στρηπ, τον Τομ Χανκς και τους Σάρα Πώλσον, Μάθιου Ράυς, Μπομπ Όντενκερκ, Μπρους Γκρήνγκουντ, Τρέησυ Λετς, Μπράντλεϋ Γουίτφορντ. 

Όταν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης δημοσιεύουν το 1971 απόρρητη έρευνα του Πενταγώνου που υποστήριζε πως ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν καταδικασμένος σε αποτυχία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντεπιτίθεται με ασφαλιστικά μέτρα και δικαστήρια για να τους σιωπήσει. Την ίδια στιγμή, τα ίδια απόρρητα έγγραφα πέφτουν στα χέρια της μικρότερης αλλά εξίσου έγκυρης Washington Post, η οποία ελέω της εισόδου της στο Χρηματιστήριο προβληματίζεται αν πρέπει ή όχι να τα δημοσιεύσει.

Αυτή είναι η μία εκδοχή της υπόθεσης. Κάποιοι άλλοι θα μπορούσαν στη σύνοψη να αναφέρουν, για παράδειγμα, πως η ταινία πραγματεύεται την ιστορία της Κέυ Γκράχαμ, εκδότριας της Washington Post, η οποία είχε κληρονομήσει τη θέση μετά την αυτοκτονία του συζύγου της, στον οποίο ο πατέρας της είχε εμπιστευθεί τη διεύθυνση της οικογενειακής επιχείρησης. Ολίγον έξω από τα νερά της και άμεσα επηρεαζόμενη από τον περίγυρο των συμβούλων της, καλείται για πρώτη φορά να ορθώσει ανάστημα απέναντι σε έναν κόσμο ανδρών και να λάβει από μόνη της μια εξαιρετικά σημαντική απόφαση. Αντίστοιχα, κάποιος τρίτος θα μπορούσε να συνοψίσει την ιστορία ως τη μάχη που έδωσαν δύο από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα Τύπου στις ΗΠΑ για τη διαφύλαξη της συνταγματικά κατοχυρωμένης ελευθεροτυπίας. Και πιστέψτε με, καμία από τις τρεις εκδοχές δεν είναι λάθος ή σωστή, καθώς η ταινία μπορεί κάλλιστα να περιγραφεί με οποιονδήποτε από τους τρεις τρόπους και πάλι να μιλάμε για την ίδια ταινία. Ή για τρεις ταινίες σε συσκευασία της μίας.

Γα να μην με θεωρήσετε γκρινιάρη, να πω μία και καλή πως η ταινία μια χαρά είναι και πως θα περάσετε εξαιρετικά όσο την παρακολουθείτε. Πραγματεύεται μια πολύ ουσιαστική ιστορία εντός μιας πολύ σημαντικής περιόδου στην ιστορία των ΗΠΑ και έχει όλα τα καλά του Θεού στη διάθεσή της: Έχει άποψη, έχει τόλμη και φυσικά έχει τη Μέρυλ Στρηπ, η οποία προσθέτει ακόμα έναν ρόλο στο σπουδαίο ενεργητικό της. Έχει και τον Τομ Χανκς η ταινία. Όμως, δεν έχει σενάριο ή τουλάχιστον ο σκηνοθέτης της δεν φρόντισε να εστιάσει το σενάριο εκεί που θα έπρεπε.

Ο Σπήλμπεργκ είναι εξαιρετικός σκηνοθέτης και άνθρωπος που γνωρίζει το σινεμά. Πρωτίστως δε είναι σκηνοθέτης ανθρώπων. Στις περιπτώσεις που δεν ασχολήθηκε με ανθρώπους αλλά με γεγονότα, ένιωθες πάντα πως ήταν λίγο έξω από τα νερά του, καθώς του προέκυπτε ξαφνικά ένα ύφος μανιφέστου και ιστορικής καταγραφής που δεν του πήγαινε καθόλου ή που ο ίδιος ένιωθε άβολα εντός του συγκεκριμένου πλαισίου. Θυμάστε το Άμισταντ ή τον Λίνκολν; Τώρα, βάλτε απέναντί τους το Μόναχο, τη Γέφυρα των Κατασκόπων ή τη Λίστα του Σίντλερ. Μολονότι και τα τρία φιλμ ήταν ενταγμένα σε αληθινά ιστορικο-πολιτικά πλαίσια η ιστορία του καθενός εξ αυτών μιλούσε για ανθρώπους. Στο Άμισταντ ή στον Λίνκολν δεν είχε ανθρώπους να ασχοληθεί, παρά φιγούρες, προσωπικότητες ή συλλογικές αφηγήσεις. 

Το ίδιο απρόσωπο πλαίσιο χαρακτηρίζει και την καινούργια του ταινία. Το σενάριό της αφηγείται περιστατικά και δεν περιγράφει ανθρώπους. Ως αποτέλεσμα, ναι η Μέρυλ Στρηπ είναι υπέροχη, αλλά ο ρόλος της δείχνει υποδεέστερος από αυτόν ακόμα της Φάλτσο Σοπράνο. Δεν είναι -δυστυχώς- η πρωταγωνίστρια της ταινίας, δεν είναι αυτή που κινεί τα νήματα, δεν είναι αυτή που καθορίζει το φιλμ, ακριβώς επειδή το σενάριο δεν έχει ανθρώπους για πρωταγωνιστές. Αντίστοιχα ο Τομ Χανκς, άγεται και φέρεται (ναι, εντάξει, άγεται και φέρεται εξαιρετικά) αλλά δεν έχει χαρακτήρα να υποστηρίξει. Περσόνα είναι ο ρόλος του, ένας μαχόμενος δημοσιογράφος που πιστεύει στην ελευθεροτυπία (μολονότι σου περνάει από το μυαλό πως το κάνει και για προσωπική προβολή και με το ελάχιστο ρίσκο ουσιαστικά). Δεν συναντιούνται κινηματογραφικά οι δύο ήρωες, δεν υπάρχει η μεγάλη μεταξύ τους σκηνή, δεν υπάρχει σύγκρουση και κάθαρση. Θα μου πείτε, "τι φταίει ο Σπήλμπεργκ, βρε Μάνο; Αυτό το σενάριο είχε, αυτό γύρισε". Και από πότε, θα ρωτήσω εγώ, ένας σκηνοθέτης του δικού του διαμετρήματος γίνεται διεκπεραιωτής ενός σεναρίου που δεν έχει κρατήματα; Εν τω μεταξύ, και ανεξαρτήτως των σεναριακών προβλημάτων, και η σκηνοθετική του ματιά πάσχει, καθώς είναι σκηνές που διαπιστώνεις μια αμηχανία στα πλάνα, καθώς εναλλάσσονται αψυχολόγητα από σταθερά σε γρήγορα με την κάμερα στο χέρι, ενώ στην κορυφαία (τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε) σκηνή της κοινής τηλεφωνικής συνδιάλεξης όλων τους, ο ρυθμός δεν κλιμακώνεται ποτέ. 

Όλα α παραπάνω αποτελούν κινηματογραφικούς προβληματισμούς απέναντι σε ένα έργο τέχνης, όπως είναι κάθε κινηματογραφική ταινία, ειδικότερα δε όταν τα συστατικά της και οι συντελεστές της γεννούν προσδοκίες. Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν στερεί την απόλαυση στην παρακολούθησή της, καθώς -μην τρελαθούμε κιόλας- είναι μια πολύ καλοφτιαγμένη ταινία με πολύ ενδιαφέρον και επίκαιρο θέμα. Απλά, δεν προσθέτει τίποτα ούτε στη φιλμογραφία των συντελεστών της ούτε στη λίστα των ταινιών αντίστοιχης θεματογραφίας. Δείτε την και τσακωνόμαστε μετά, αν είναι. Κλείνοντας, δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην εξαιρετική δουλειά που έχει γίνει στον ήχο, καθώς ο θόρυβος του εργασιακού χώρου της εφημερίδας σε κυκλώνει από παντού σαν πολυάσχολο μελίσσι, ενώ ακόμα και στις πλέον ήσυχες σκηνές, μέχρι και ο ήχος από τα τακούνια της Μέρυλ Στρηπ είναι διακριτός και δίνει βάθος στην εικόνα.