At eternity's gate (2018)

Ελληνικός τίτλος: Στην πύλη της αιωνιότητας

Δραματική βιογραφία σε σκηνοθεσία Τζούλιαν Σνάμπελ, με τους Γουίλλεμ Νταφόε, Ρούπερτ Φρεντ, Όσκαρ Άιζακ, Εμμανυέλ Σενιέ, Μαντς Μίκελσεν, Ματιέ Αμαλρίκ.

Η τραγική ιστορία του Βίνσεντ βαν Γκογκ κατά τη διάρκεια της τελευταίας περιόδου της ζωής του, από την παραμονή του στην επαρχιακή πόλη Αρλ, στη Νότια Γαλλία, μέχρι τον συναινετικό εγκλεισμό του στο άσυλο και την επιστροφή του στο Ωβέρ-Συρ-Ουάζ, στα περίχωρα του Παρισιού, μέσα από τη σχέση του με τον Πωλ Γκωγκέν και τον αδελφό του, που έμοιαζε να είναι ο τελευταίος άνθρωπος που δεν τον εγκατέλειψε ποτέ.

Θα μπορούσε να είναι ένα παντοδύναμο, "σαλονάτο" βιογραφικό δράμα, καθώς έχει όλα τα απαιτούμενα συστατικά: μια πολύ ενδιαφέρουσα και τραγική ιστορία και ένα καστ πολλών αστέρων του οποίου ηγείται ένας παντοδύναμος Γουίλλεμ Νταφόε, στον οποίο αξίζει να σταθούμε, ξεκινώντας τη θεώρηση της ταινίας. Είναι εξαιρετικός ως Βίνσεντ βαν Γκογκ, και απόλυτα αφομοιωμένος με τον ρόλο και τον χαρακτήρα. Με μια βαθιά ερμηνεία που πηγάζει από τα μέσα του, και εκφράζεται από την κάθε ίνα του κορμιού του, κάθε βλέμμα, κάθε ανάσα και κάθε λέξη, ο Νταφόε μεταμορφώνεται σε έναν μικροσκοπικό, ταλαίπωρο άνθρωπο, έτοιμο να θρυμματιστεί από το πιο αδύναμο χτύπημα του ανέμου. Θυμίζει ιερομάρτυρα της Βίβλου η ερμηνεία του, έτσι καθώς βυθίζεται στην ανυπαρξία και "ελαχιστοποιεί" τη φυσική του υπόσταση μπροστά στην κάμερα, αναδεικνύοντας απλά ένα πνεύμα ανήσυχο, διψασμένο για δημιουργία, αλήθεια, αγάπη και αναγνώριση. Μάλιστα, το μεγαλύτερο επίτευγμα του Γουίλλεμ Νταφόε είναι ότι τα καταφέρνει όλα αυτά χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει ρόλος γραμμένος για τον ρόλο του. Γι' αυτό και στην αρχή του κειμένου είπα πως η ταινία "θα μπορούσε να είναι ένα παντοδύναμο, σαλονάτο βιογραφικό δράμα". Δεν είναι όμως...

Ο Τζούλιαν Σνάμπελ κωδικοποιεί την αφήγηση και το θέμα του μέσα από μια πιο προσωπική ματιά, εξυπηρετώντας περισσότερο μια δική του αυταρέσκεια παρά το υλικό που έχει στα χέρια του. Έτσι, το φιλμ γίνεται περισσότερο ημερολόγιο φιλοσοφικών αναζητήσεων και ένα ταξίδι στο άβατο του μυαλού του Βαν Γκογκ, χωρίς και πάλι να έχει κατασταλάξει απόλυτα ως προς τον τρόπο. Υποκειμενικά πλάνα, κουνημένη κάμερα που φέρνει ίλιγγο κάποιες στιγμές, ασφυκτικά κοντινά κι ένα σενάριο χωρίς προφανή ειρμό που δεν σε αφήνει να σταθείς επάνω στον ήρωα, ενώ αποδυναμώνει όλους τους δεύτερους ρόλους. Με μια δομή σαν συρραφή από περιστατικά, ο Βαν Γκογκ συνομιλεί με τους ανθρώπους που συναντά σε σκηνές που θυμίζουν εν πολλοίς θεατρικούς μονολόγους σε παράλληλη αντίστιξη. Έτσι, μόνο οι σκηνές με τον αδελφό του, που ερμηνεύει ο Ρούπερτ Φρεντ, βγάζουν συναισθηματική δύναμη και χημεία μεταξύ των δύο ηθοποιών. Πολύ καλός είναι και ο Όσκαρ Άιζακ στον ρόλο του Πωλ Γκωγκέν, φίλος που ο Βαν Γκογκ λάτρευε, όμως εκεί νιώθεις μια συναισθηματική απόσταση λόγω αυτής της επιτηδευμένης καθοδήγησης -την ίδια που νιώθεις και στη σκηνή με τον ιερέα του Μαντς Μίκελσεν, η οποία με τα ασφυκτικά κοντινά της αποξενώνεται και χάνει τη δυναμική της.

Βέβαια, ο Γουίλλεμ Νταφόε -για να επιστρέψουμε σε αυτόν, γιατί αυτός είναι όλη η ταινία- καθώς και η ίδια η ιστορία καταφέρνουν να βγουν νικητές στα σημεία και να προσδώσουν προστιθέμενη αξία στην "Πύλη της Αιωνιότητας", την οποία παρακολουθείς αβίαστα μέχρι τέλους. Σκηνικά και κοστούμια αναπαριστούν άριστα την εποχή και τον τόπο, την ίδια στιγμή που η μουσική της Τατιάνα Λισόβκαγια συνθέτει μια ατμόσφαιρα σασπένς που παραπέμπει σε τραγωδία και ταυτόχρονα στο ταραγμένο μυαλό του ζωγράφου. Από την ταινία λείπει η συγκρότηση ενώ της περισσεύει η επιτήδευση. Σε κρατά όμως, την παρακολουθείς με ενδιαφέρον και με θαυμασμό, πρωτίστως για τον πρωταγωνιστή της, η πραγματική ιστορία πίσω από την αφήγηση σε συγκινεί, ενώ δεν της λείπουν και οι μεγάλες στιγμές. Μόνο να ήταν περισσότερο Βαν Γκογκ και λιγότερο Σνάμπελ.