Roma (2018) (Α/Μ)

Ελληνικός τίτλος: Ρόμα

Δραματική ταινία των Netflix/Participant, σε σκηνοθεσία Αλφόνσο Κουαρόν, με τους Γιαλίτσα Απαρίσιο, Μαρίνα ντε Ταβίρα, Ντιέγκο Κορτίνα Ώτρεϋ, Κάρλος Περάλτα, Μάρκο Γκραφ, Ντανιέλα Ντεμέσα, Νάνσυ Γκαρσία Γκαρσία, Βερόνικα Γκαρσία.

Μεξικό, 1970, συνοικία Ρόμα. Η Κλέο είναι μία από τις δύο υπηρέτριες στο σπίτι της Σοφία και του Αντόνιο, με βασικά καθήκοντα την καθαριότητα αλλά και τη φροντίδα των παιδιών. Η συνηθισμένη, χωρίς εκπλήξεις, ρουτινιάρικη ζωή της ίδιας αλλά και της οικογένειας ξαφνικά αλλάζει ριζικά, από δύο περιστατικά που συμβαίνουν σχεδόν ταυτόχρονα: από τη μία ο κύριός της εγκαταλείπει τη γυναίκα του και το σπίτι ενώ η ίδια μένει έγκυος από το αγόρι της, τον Φερμίν, ο οποίος εξαφανίζεται. Και ξαφνικά, αυτές οι δύο τόσο αντίθετες γυναίκες έχουν να παλέψουν η κάθε μία από την πλευρά της την εγκατάλειψη, τη μοναξιά αλλά και τον κίνδυνο από τη σκιά της καταστολής που σκεπάζει κάθε μέρα τη χώρα όλο και περισσότερο.

Σίγουρα έχουμε να κάνουμε με την πλέον προσωπική ταινία του μεξικανού σκηνοθέτη, ο οποίος εγκαταλείπει το μεγάλο θέαμα για να ταξιδέψει σε μνήμες και οικογενειακά βιώματα, αποτίοντας έναν δικό του φόρο τιμής στο περιβάλλον που τον μεγάλωσε. Είναι ταινία που ξεχειλίζει από αγάπη το "Ρόμα", αλλά μην απατάσθε, παρ' ό,τι ήσυχη και σχετικά αργή, είναι μια μεγάλη ταινία που ώρες-ώρες γίνεται υπερπαραγωγή. Αυτή η αντίθεση είναι που κρύβει και το μεγαλείο της όπως και τη σκηνοθετική δεξιοτεχνία του Κουαρόν, ο οποίος δεν αφήνει χωρίς περίσσια προσοχή ακόμη και το τελευταίο πλάνο ή την παραμικρή λεπτομέρεια. Υπογράφοντας παράλληλα το σενάριο, τη φωτογραφία αλλά και το μοντάζ (σε συνεργασία με τον Άνταμ Γκαφ), ο Κουαρόν έχει τον απόλυτο έλεγχο του υλικού του και κάνει κάθε κίνηση της κάμερας να αποτελεί μέρος του λόγου και της ιστορίας. Με ένα vintage ασπρόμαυρο που ενισχύει την αίσθηση εποχής ενόσω παραπέμπει και στο ύφος του ιταλικού νεορεαλισμού, η ταινία δουλεύει σε πολλαπλά επίπεδα, από τη μία εξιστορώντας αυτήν την απλοϊκή ιστορία και από την άλλη αποτυπώνοντας το προσωπικό αλλά και κινηματογραφικό παρελθόν του ίδιου. Είναι γεμάτο αναφορές και συσχετισμούς το "Ρόμα", τους οποίους όμως δεν θα κάτσω να αναλύσω, εφόσον ουδέποτε διατυπώθηκαν ευθαρσώς δια στόματος σκηνοθέτη, άρα είναι πολύ πιθανό να δουλεύουν διαφορετικά στη δική μου συνείδηση και διαφορετικά στο μυαλό ενός άλλου θεατή.

Το γεγονός παραμένει πως το "Ρόμα" γίνεται οικείο στον οποιονδήποτε, αφού τα θέματα που θίγει είναι οικουμενικά, άρα εφαρμόζονται σε οποιαδήποτε εποχή και γεωγραφική θέση του χάρτη. Αν προσθέσετε δε στη συνταγή την ειλικρίνεια με την οποία χειρίζεται το υλικό του και τις εξαιρετικές ερμηνείες που μοιάζουν με ερασιτεχνικές αλλά χωρίς να ξεπέφτουν στο ύφος του reality, τότε μπορείτε να αντιληφθείτε τη δύναμη αυτής της ταινίας η οποία καταφέρνει να σε βυθίσει στο σύμπαν της, χωρίς φαινομενικά να λέει κάτι το εντυπωσιακό. Γιατί, κακά τα ψέματα, πίσω από όλη αυτή την αίσθηση μεγαλείου, τη φροντισμένη στα όρια ενός blockbuster παραγωγή, τη σκηνοθετική βιρτουοζιτέ (ίσως και αυταρέσκεια) και την υψηλή αισθητική της εικόνας, δεν κρύβεται κάτι το -κατά το κοινώς λεγόμενον- εντυπωσιακό. Η απειλή ελοχεύει αλλά δεν ξεσπά ποτέ, όπως δεν έρχεται ποτέ αυτή η μεγάλη δραματική κορύφωση ή η ανατροπή για την οποία ενδεχομένως προετοιμάζεσαι από την αρχή. Το "Ρόμα" τελειώνει τόσο ήσυχα και καθημερινά όσο αρχίζει, κι αυτό είναι αλήθεια πως ξένισε πολλούς θεατές που μπροστά στη βροχή από αστέρια των κριτικών σε όλο τον κόσμο ετοιμάζονταν να συγκλονιστούν. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει, όμως, κάτι το συνταρακτικό στο φινάλε για να αποκτήσει νόημα μια ταινία, δεν είναι απαραίτητα τα ξεσπάσματα, οι κραυγές, τα θανατικά και οι εκρήξεις. Όλα αυτά μπορούν να συμβούν (και συμβαίνουν) και κατά τη διάρκεια. Το "Ρόμα" είναι μια ταινία για τη ζωή και όπως η ζωή όλων μας, έχει εκπλήξεις, ανατροπές, αγωνία αλλά στην καθημερινότητά της κυλά ήρεμα, αργά και φαινομενικά ρουτινιάρικα, κι ας πιστεύουμε πως το προσωπικό μας δράμα αφορά το άπαν σύμπαν. Προσπαθήστε να αφηγηθείτε κάτι συνταρακτικό από τη ζωή σας ακούγοντας όμως τα ίδια σας τα λόγια και τότε εύκολα μπορείτε να καταλάβετε πως τελικά δεν ήταν κάτι τόσο μεγάλο. Αυτόν το συσχετισμό διαπραγματεύεται και ο Κουαρόν, αυτά τα μικρά πράγματα που σε κάποια χρονική στιγμή δείχνουν μεγάλα, ενόσω η ζωή συνεχίζεται. Και στην τελική, αυτό είναι το "Ρόμα": μια ταινία που αφηγείται μια μικρή ιστορία που όμως γίνεται μεγάλο σινεμά.