Green book (2018)

Ελληνικός τίτλος: Το πράσινο βιβλίο

Δραματική κομεντί των Participant/Dreamworks, σε σκηνοθεσία Πήτερ Φαρέλυ, με τους Βίγκο Μόρτενσεν, Μαχέρσαλα Άλι, Λίντα Καρντελίνι.

Βρισκόμαστε στη Νέα Υόρκη του 1962, όταν ο Τόνυ "το Χείλος" Βαλελόνγκα, ένας ιταλοαμερικανός μπράβος που μένει άνεργος όσο ανακαινίζεται το κλαμπ όπου δούλευε, αναλαμβάνει την πιο απρόσμενη θέση. Γίνεται σωφέρ ενός αφροαμερικανού πιανίστα, του "Δόκτωρ" Ντον Σίρλεϋ, ο οποίος αποφασίζει να ξεκινήσει περιοδεία στον βαθύ αμερικανικό νότο, έξι εβδομάδες πριν από τα Χριστούγεννα. Άξεστος, ολίγον ρατσιστής, χοντροκομμένος αλλά αρκούντως ντόμπρος, ο Τόνυ ανακαλύπτει στο πλευρό τού Σίρλεϋ μια άλλη Αμερική αλλά και μια εντελώς διαφορετική πτυχή του ίδιου του του εαυτού. 

Road-buddy movie έξω καρδιά, βαθιά ανθρώπινο, ειλικρινές, feelgood, συγκινητικό, χαμογελαστό αλλά και σπαρακτικό ώρες-ώρες, το "Πράσινο Βιβλίο" είναι η μεγάλη κινηματογραφική αποκάλυψη για τις αρχές του 2019. Είχα πραγματικά πάρα πολύ καιρό να δω μια ταινία που όχι μόνο είναι εξαιρετική από κάθε άποψη, αλλά και που θα μου άφηνε μετά μια ζεστασιά στην καρδιά και ένα χαμόγελο που δεν έλεγε να σβήσει. Από πού να ξεκινήσεις και πού να καταλήξεις με αυτό το ολόζεστο διαμαντάκι που χαίρει εξαιρετικών ερμηνειών, καλοδουλεμένου σεναρίου και άρτιας σκηνοθεσίας. Αξίζει, μάλιστα, να σταθούμε λίγο στον σκηνοθέτη της, καθώς ο Πήτερ Φαρέλυ είναι ένας εκ των Αδελφών Φαρέλυ που το άπαν "καλλιτεχνικό" και "σινεφίλ" σύμπαν αναθεμάτιζε για το "Κάτι τρέχει με τη Μαίρη" ή για τον "Ηλίθιο και τον Πανηλίθιο". Και είναι αυτά τα ίδια σύμπαντα κριτικών και "σινεφίλ" που εκθειάζουν τη δουλειά του στο "Πράσινο Βιβλίο", αλλά δεν μπορούν να το αντιληφθούν κιόλας, καθώς δεν το χωράει ο νους τους, πώς από τις χοντροκομμένες πλάκες της "Μαίρης" (η οποία ήταν απίστευτα αστεία, ας μην κοροϊδευόμαστε) έφτασε στο λεπτού χιούμορ και κινηματογραφικής ειλικρίνειας "Πράσινο Βιβλίο". Και η απορία αυτή μόνο την άγνοια και την εμμονή τους αποδεικνύει, καθώς ψάχνουν να βρουν τις αρετές του σεναρίου και των πρωταγωνιστών, λες και η ταινία γυρίστηκε χωρίς σκηνοθέτη. Ξεπεράστε το, λοιπόν, ο Φαρέλυ είναι πολύ καλός σκηνοθέτης. Και όχι μόνο επειδή γύρισε το "Πράσινο Βιβλίο"... Ήταν πολύ καλός σκηνοθέτης κι όταν γύριζε τη "Μαίρη", αφού είτε μας άρεσε είτε δεν μας άρεσε ως ταινία, σκηνοθετικά δεν είχες να της προσάψεις το παραμικρό. Άλλο πράγμα μια κακή ταινία κι άλλο μια ταινία που δεν είναι του γούστου μας. Το εμπεδώσαμε; Πάμε παρακάτω.

Κι ας περάσουμε στον τίτλο αυτόν καθ'εαυτό της ταινίας, ο οποίος αναφέρεται στο "Πράσινο Βιβλίο για Έγχρωμους Ταξιδιώτες", μια ταξιδιωτική βίβλο, αν θέλετε, την οποία ο χαρακτήρας του Βίγκο Μόρτενσεν όφειλε να συμβουλευτεί σε κάθε στάδιο του ταξιδιού, αφού εκεί αναφέρονταν τα ξενοδοχεία και τα γενικότερα καταλύματα που δέχονταν να φιλοξενήσουν μαύρους πελάτες. Γιατί, αυτή η "σπουδαία" Αμερική του τότε μπορεί να είχε μάθει να αποδέχεται και να χειροκροτεί μαύρους καλλιτέχνες, αλλά δεν ήταν σε θέση να μοιραστεί μαζί τους το ίδιο εστιατόριο, το ίδιο ξενοδοχείο, πόσω μάλλον την ίδια τουαλέτα. Έτσι λοιπόν, είναι αυτό το πράσινο βιβλίο που καθορίζει τα μέρη όπου θα περνούσε τα βράδια του αυτός ο αριστοκρατικός δεξιοτέχνης του πιάνου, ο οποίος έδινε συναυλίες στις πολυτελέστερες και πιο ελίτ αίθουσες της χώρας, μπροστά σε ένα εκλεπτυσμένο(;) κοινό που τον αποθέωνε. Κι όσο η διαδρομή τούς πήγαινε πιο νότια, τόσο τα καταλύματα γίνονταν χειρότερα, τόσο η απόσταση μεταξύ ερμηνευτή και κοινού γινόταν μεγαλύτερη, ενώ οι δύο άντρες, το μαύρο αφεντικό και ο λευκός υπάλληλος, έρχονταν πιο κοντά.

Κι είναι κι αυτό το ευλογημένο σενάριο που βάζει τα πράγματα σε μια άριστη τάξη, που αναδεικνύει χαρακτήρες και εξαίρει τους ηθοποιούς. Το υπογράφουν ο Νικ Βαλελόνγκα (γιος του χαρακτήρα που υποδύεται ο Βίγκο Μόρτενσεν), ο Μπράιαν Κάρρυ και ο σκηνοθέτης Πήτερ Φαρέλλυ, οι οποίοι επιλέγουν σοφά μια "επεισοδιακή" αφήγηση, με μικρά περιστατικά που συμβαίνουν σε κάθε στάση της διαδρομής. Είναι, όμως, τόσο περίτεχνα γραμμένο το κάθε "επεισόδιο" που όχι μόνο όλα μαζί συμπληρώνουν το παζλ μιας εξαιρετικής κινηματογραφικής αφήγησης, αλλά προσθέτουν λιθαράκι-λιθαράκι στοιχεία και πληροφορίες για τον κάθε έναν από τους πρωταγωνιστές, επιτρέποντάς μας να τους γνωρίσουμε καλύτερα και ως αποτέλεσμα να τους νιαστούμε και να τους αγαπήσουμε. Καμία σκηνή, κανένας διάλογος, καμία εικόνα δεν είναι περιττή, αφού όλες μαζί βρίσκουν τη θέση τους στην τελική εικόνα και στην επίγευση που αφήνει η ταινία, όταν βγείτε από την αίθουσα. Γιατί, θα την πάρετε μαζί σας την ταινία, ύστερα, να είστε σίγουροι... Θα είναι μια γλυκιά και τρυφερή ανάμνηση που κατά έναν περίεργο τρόπο θα μοιάζει με περιστατικό που ζήσατε εσείς οι ίδιοι.

Άφησα για το τέλος τους δύο πρωταγωνιστές, τον Βίγκο Μόρτενσεν και τον Μαχέρσαλα Άλι, οι οποίοι είναι χάρμα ειδέσθαι και η επιτομή αυτού που αποκαλούμε "πρωταγωνιστής". Με την ταινία ουσιαστικά όλη επάνω τους, οι δύο αυτές ηθοποιάρες κεντούν τους ρόλους τους στην κάθε τους λεπτομέρεια. Από την εκφορά του λόγου, μέχρι τη στάση του σώματος, τις λεπτές (ή χοντροκομμένες) κινήσεις των χεριών έως τις ανάσες και τα φευγαλέα βλέμματα, οι δύο άντρες κλέβουν την παράσταση και παγιδεύουν το βλέμμα σου στην οθόνη. Χαρακτήρες και άνθρωποι εντελώς αντίθετοι μεταξύ τους, ο μαύρος, εκλεπτυσμένος, υπομονετικός, σνομπ αριστοκράτης Ντον Σίρλεϋ του Μαχέρσαλα Άλι έρχεται σε απόλυτη αντίθεση από τον φωνακλά, ατίθασο, χοντροκομμένο, βίαιο και αντιδραστικό Τόνυ Βαλελόνγκα του Βίγκο Μόρτενσεν, οι οποίοι μοιράζουν τη μεταξύ τους απόσταση όσο κυλάει η ταινία, όχι μόνο επειδή το επιβάλλουν οι λέξεις που τους έγραψαν να πουν, αλλά επειδή αλλάζει και η ερμηνευτική δυναμική μεταξύ τους. Ο Βίγκο Μόρτενσεν και ο Μαχέρσαλα Άλι της τελευταίας σκηνής (θα δακρύσετε, σας προειδοποιώ), είναι -ερμηνευτικά μιλώντας- εντελώς διαφορετικοί από τον Βίγκο Μόρτενσεν και τον Μαχέρσαλα Άλι της έναρξης, απόλυτα πιστοί, όμως, στους χαρακτήρες τους. Είναι το βλέμμα τους, το χαμόγελο και η στάση τους που έχουν αλλάξει, κι αυτά στις λεπτομέρειές τους. Έγινε όμως τόσο σταδιακά και σωστά καθ' όλη τη διάρκεια του φιλμ αυτή η αλλαγή, που στο τέλος αυτή η εσωτερική -κατ' ουσίαν- μεταστροφή εκφράζεται και στα πρόσωπα, και στις ανάσες και στην ομιλία αυτών των δύο εξαιρετικών ηθοποιών. 

Με θέμα οικουμενικό, κινηματογραφική αρτιότητα, υψηλή αισθητική και ανθρώπινη προσέγγιση, το "Πράσινο Βιβλίο" παίρνει μια δύσκολη πραγματικότητα και τη μετουσιώνει σε σινεμά που αφορά τους πάντες. Ένα ευκολόπιοτο και με γλυκιά επίγευση κοκτέιλ από συναισθήματα, αλήθειες και μελωδίες που δεν θέλεις να τελειώσει.

Η ταινία βασίζεται σε αληθινή ιστορία.