Camille Claudel 1915 (2013)

Ελληνικός τίτλος: Καμίλ Κλοντέλ 1915

Βιογραφικό δράμα σε σκηνοθεσία Μπρουνό Ντυμόν, με την Ζυλιέτ Μπινός και τους Ζαν-Λυκ Βενσάν, Ρομπέρ Λερουά, Τζέσικα Χερρέρο. 

Τον χειμώνα του 1915, η Καμίλ Κλωντέλ, γλύπτρια και για πολλά χρόνια σύντροφος του Αυγούστου Ροντέν, βρίσκεται έγκλειστη σε ψυχιατρικό ίδρυμα κοντά στην Αβινιόν, πλήρως εγκαταλελειμμένη από την οικογένειά της. Με έντονη μανία καταδιώξεως μετά τον χωρισμό της με τον Ροντέν, τον κατηγορεί διαρκώς ότι προσπαθούσε να τη δηλητηριάσει και να της πάρει τα έργα της, γι' αυτό και δεν είχε βγει καθόλου από το σπίτι της για 10 ολόκληρα χρόνια. Η ταινία περιγράφει την καθημερινότητά της στο άσυλο, για μια μικρή χρονική περίοδο, εν αναμονή της επίσκεψης του αδελφού της, του Πωλ, τον οποίο περιμένει με λαχτάρα και με την ελπίδα πως θα την πάρει μαζί του.

Με βασανιστικά αργούς ρυθμούς και σιωπές, η ταινία κατορθώνει να μας μεταφέρει στα άδυτα τόσο του μυαλού της ηρωίδας αλλά και του ασύλου ψυχοπαθών στο οποίο έχει περάσει πολλά χρόνια από τη ζωή της. Μια τραυματισμένη γυναίκα, μια θρυμματισμένη καλλιτέχνις που πλέον αδυνατεί να δημιουργήσει, κάτι που φαίνεται σε κάποιες φευγαλέες αλλά έντονες σκηνές του φιλμ. Συγκλονιστική η Ζυλιέτ Μπινός (μολονότι κάποιες φορές υπερβολική), κατορθώνει με ελάχιστα λόγια και πρωτίστως με την έκφραση του προσώπου και το βλέμμα να αποτυπώσει στην κάμερα το βασανισμένο μυαλό, τις φοβίες και την ελπίδα της ηρωίδας, εντός μιας αδυσώπητης πραγματικότητας: σώφρων(;) μεταξύ τρελών, σε ένα περιβάλλον που επιδεινώνει την ψυχοσύνθεσή της. Τη σκληρή (αλλά και απαλλαγμένη συναισθημάτων) καθημερινότητα υπογραμμίζουν εξίσου η πλήρης απουσία μουσικής και η άρτια "στατικά χορογραφημένη" φωτογραφία, που όμως στέκει ψυχρός παρατηρητής των γεγονότων.

Την όποια ένσταση μπορεί να προβάλλει κανείς ως προς την ταινία είναι αυτό καθ' εαυτό το σενάριο, που υπογράφει ο ίδιος ο σκηνοθέτης, βασισμένος σε επιστολές της Καμίλ και του Πωλ Κλωντέλ. Μίνιμαλ στη αφήγηση και περιστασιακό ως προς τον χρόνο που καλύπτει, το κείμενο του Ντυμόν στηρίζεται ως επί τω πλείστον σε μονολόγους (ακόμα και στις "διαλογικές" σκηνές), δίνοντας στην ταινία μια αποστασιοποιημένη ματιά και έναν αέρα θεατρικού. Το κείμενο από μόνο του είναι δυνατό, και μάλιστα τόσο δυνατό, που στις σκηνές που κυριαρχεί, πραγματικά είναι σαν να μην υπάρχουν σκηνικά και περιβάλλον χώρος. Δραματουργικά, όμως, κάποιος θα μπορούσε να πει πως το σενάριο επιβαρύνει την ταινία με μία λόγια θεατρικότητα και μια ψυχρότητα που ίσως ξενίσουν, ειδικά δε όταν εμφανίζεται ο αδελφός, σαν αλαφροΐσκιωτος και αποκομμένος από την πραγματικότητα καθώς τις σκέψεις του πνίγει ο Θείος Λόγος. 

Σύγκρουση τέχνης και ηθικής, λογικής και τρέλας, θρησκείας και κοινωνίας, η ταινία βυθίζεται σε ένα σύμπαν μοναξιάς και φόβου. Συνολικά, της αναγνωρίζεις μια εσωτερική δύναμη, δραματουργικά, όμως, είναι μικρή, καθώς στέκεται σε μία και μόνη στιγμή στη ζωή αυτής της ταλαιπωρημένης γυναίκας, χωρίς το πριν και χωρίς το μετά, τα οποία υπάρχουν μόνο στις κάρτες έναρξης και τέλους. Ίσως πάλι, αυτή να ήταν και η ζωή της ίδιας της Καμίλ Κλωντέλ: ένα άχρονο σήμερα, ατελείωτο, με το παρελθόν σβησμένο και το μέλλον να μην είναι τίποτα περισσότερο από ακόμα ένα ίδιο "σήμερα".