Jackie (2016)

Δραματική ταινία της Wild Bunch. σε σκηνοθεσία Πάμπλο Λαρραίν, με την Νάταλι Πόρτμαν και τους Πήτερ Σάρσγκάαρντ, Γκρέτα Γκέργουιγκ, Μπίλυ Κράνταπ, Τζων Χερτ. 

Λίγες ημέρες μετά τη δολοφονία του Κέννεντυ, ένας δημοσιογράφος επισκέπτεται τη χήρα του για μια εκ βαθέων συνέντευξη. Απέναντί του, η Τζάκι ξετυλίγει σκέψεις και γεγονότα για τα τραγικά γεγονότα του πρόσφατου παρελθόντος, αλλά και φόβους για το τι μέλλει γενέσθαι στην ίδια και τα παιδιά της. 

Κατ' αρχήν, μου άρεσε. Πάλι κατ' αρχήν, είναι ρόλος ζωής για τη Νάταλι Πόρτμαν. Εξ ίσου κατ' αρχήν, είναι μια ιδιότροπη ταινία. Και τώρα που ξεμπερδέψαμε με τα βασικά, ελάτε να το συζητήσουμε και ενδεχομένως να τσακωθούμε. Αντικειμενικά, ο συνδυασμός Τζάκι Κέννεντυ και Νάταλι Πόρτμαν ακούγεται σαν μία "σαλονάτη" βιογραφική δραματική ταινία από αυτές που θα γέμιζαν Έμπασσυ, Αττικόν-Απόλλων, Δαναό και άλλους συναφείς κινηματογράφους, στους οποίους θα συνέρρεαν κυρίες έτοιμες να κατασπαράξουν το δράμα της πλέον κοσμοπολίτισσας και τραγικής Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ, επιθυμώντας να μάθουν και πιπεράτες λεπτομέρειες από το παρασκήνιο. 

Στην περίπτωσή μας, όμως, συμβαίνει το εξής: Οι κυρίες συρρέουν μεν, μένουν κόκαλο δε, διότι άλλα περίμεναν και άλλα είδαν. Τίποτα κοσμοπολίτικο, τίποτα πιπεράτο, ούτε Ωνάσσης, ούτε νύξεις για τη Μαίριλυν Μονρόε, ούτε σχόλια για τον έγγαμο βίο της με τον συγχωρεμένο. Οπότε, για να ξεμπερδεύουμε, η Jackie δεν είναι το τυπικό σας βιογραφικό δράμα. Για την ακρίβεια, δεν πρόκειται καν για βιογραφική ταινία, οπότε, δεν έχει νόημα να σχολιάσουμε το αν η ταινία είναι ή δεν είναι πιστή ως προς τις ιστορικές αλήθειες της, μολονότι πιστεύω πως μάλλον θα τρίζουν τα κόκαλα όλων όσοι αναφέρονται σε αυτήν. 

Τελικά, με τι έχουμε να κάνουμε, θα με ρωτήσετε και θα έχετε και τα δίκια σας. Ας πούμε, λοιπόν, πως έχουμε να κάνουμε με μια ταινία μυθοπλασίας και αυστηρώς προσωπικής ερμηνείας των γεγονότων και του κυρίαρχου προσώπου της. Ο χιλιανός Πάμπλο Λαρραίν (ο οποίος είναι αγαπημένο παιδί των κριτικών, αλλά προσωπικά από τα έργα του έχω δει μόνο το "Νο", καθώς όταν γράφω αυτές τις γραμμές δεν έχω ακόμα πάει στο "Νερούδα"), δείχνει να ιντριγκάρεται από αυτή την τόσο προβεβλημένη προσωπικότητα, που μέσα στα χρόνια έχασε την αληθινή της υπόσταση στη συνείδηση του κόσμου και μεταμορφώθηκε σε περσόνα. Έτσι, στέκει ο ίδιος απέναντί της, με διάθεση αυστηρής κριτικής σαφώς, παίρνοντας κατ' ουσίαν τον ρόλο του δημοσιογράφου που της παίρνει τη συνέντευξη (ήσυχα δυνατός ο Μπίλυ Κράνταπ). Σαφέστατα επηρεασμένος από τις δικές του πολιτικές πεποιθήσεις, ο σκηνοθέτης δίνει τη δική του εκδοχή της ηρωίδας του, βάζοντας στο στόμα της απαντήσεις που κατά πώς φαίνεται ο ίδιος θα ήθελε να ακούσει. 

Είναι εμφανές πως η Τζάκι στην ταινία φαντάζει ως ένας εγωκεντρικός και ενδεχομένως αντιπαθής άνθρωπος. Το παραδέχεται και η ίδια. Την ίδια στιγμή, όμως, είναι και βαθιά συντετριμμένη. Όχι απαραίτητα επειδή θρηνεί τον άνδρα της, αλλά περισσότερο γιατί θρηνεί την ίδια της τη ζωή μπροστά σε ένα αβέβαιο μέλλον. Υπό αυτήν την έννοια, λοιπόν, και υπό το πρίσμα της αυστηρά προσωπικής ματιάς του σκηνοθέτη, η ταινία δείχνει να αποτυγχάνει ως αντικειμενικό βιογραφικό πορτραίτο. Και θα το ξαναπώ: Δεν είναι βιογραφικό πορτραίτο. Είναι μια παρτίδα σκάκι, ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που θέλουν ο ένας να μπει στο μυαλό του άλλου και να κατανοήσει τις μύχιες σκέψεις του. Είναι η κατά φαντασίαν εξομολόγηση μιας γυναίκας που άγγιξε σχεδόν τα αστέρια, αλλά έχασε ξαφνικά το σύμπαν και τώρα κάνει τα πάντα για να μείνει στην ιστορία. 

Θυμίζει θεατρικό σε κάποιες σκηνές, με τα κλειστοφοβικά γκρο πλαν του την ώρα της συνέντευξης, παραπέμπει σε τηλεοπτικό ρεπορτάζ με τον κόκκο στην εικόνα του που θυμίζει ειδησεογραφικό βίντεο, ενώ συνδέει περίτεχνα τη μυθοπλασία με τα ιστορικά γεγονότα, με την αρμονική συνύπαρξη πλάνων αρχείου εντέχνως πειραγμένων ώστε να συμπεριλαμβάνουν και τους ήρωες της ταινίας. Κι αυτές οι "πειραγμένες" εικόνες αρχείου είναι κατά βάση και η πεμπτουσία της ταινίας. Είναι το πώς η εκτίμηση του σήμερα μπορεί να αποδώσει τα γεγονότα του χθες, είναι το κατά πόσο μπορούμε να έχουμε μια αντικειμενική Ιστορία, χωρίς να ενδώσουμε στον πειρασμό της προσωπικής ερμηνείας και της προσωπικής συμπάθειας ή αντιπάθειας των προσώπων που πρωταγωνίστησαν σε αυτά τα ιστορικά περιστατικά. 

Μην με παρεξηγείτε, πάντως, δεν πρόκειται για μια ταινία φιλοσοφικής αναζήτησης, το αντίθετο. Κυλάει γρήγορα, δεν κουράζει, γίνεται εσωτερικά επική σε ορισμένες σκηνές και σπαρακτική σε κάποιες άλλες, συγκινεί, φέρνει υγρασία στα μάτια και το κυριότερο είναι ευλογημένη από την ερμηνεία της Νάταλι Πόρτμαν. Στον καλύτερο κατ' εμέ ρόλο της καριέρας της, η Πόρτμαν παύει να υπάρχει και δίνει -σαν να είναι δαιμονισμένη- τη θέση της σε μια άλλη γυναίκα. Δεν έψαξα να βρω πλάνα αρχείου της Τζάκι Κέννεντυ για να δω πόσο καλά τη μιμείται, αλλά δεν είναι η μίμηση αυτό που συναρπάζει, είναι ότι η φωνή, το πρόσωπο, το βλέμμα, τα πάντα είναι αυτά ενός άλλου ανθρώπου, σαν να βλέπεις κάποια εντελώς άλλη γυναίκα που θυμίζει ελαφρώς εμφανισιακά τη Νάταλι Πόρτμαν. Και είναι αυτή η καθοριστική παρουσία της στην ταινία που καταπίνει όλους τους υπόλοιπους ρόλους, με εξαίρεση τον Μπίλυ Κράνταπ που ήδη ανέφερα, ο οποίος, όμως, δεν έχει τον απαιτούμενο χρόνο επί της οθόνης. Προσωπικά, θα ήθελα περισσότερη συνέντευξη και λιγότερες διαφωνίες με τον κουνιάδο της (αξιοπρεπής απλά ο Πήτερ Σάρσγκάαρντ). Το ίδιο αδύναμος ως ρόλος είναι αυτός του ιερωμένου που τον ενσαρκώνει με ψυχή ο Τζων Χερτ στον -ενδεχομένως- τελευταίο ρόλο της ζωής του. Συγκλονιστική και με ουσιαστική παρουσία και η μουσική του Μίκα Λέβι. Δείτε την οπωσδήποτε, κι ας τσακωθούμε μετά.