Le doulos (1962) (A/M)
Ελληνικός τίτλος: Ο χαφιές
Αστυνομική περιπέτεια του Κάρλο Πόντι σε σκηνοθεσία Ζαν-Πιερ Μελβίλ, με τους Ζαν-Πωλ Μπελμοντό, Σερζ Ρετζιανί, Ζαν Ντεσαγί, Φαμπιέν Νταλί, Μονίκ Χένεσυ, Μισέλ Πικολί.
Ο Μωρίς Φωζέλ, διαρρήκτης διάσημος στην πιάτσα, μόλις έχει αποφυλακιστεί για μια ληστεία στην οποία είχε συμμετάσχει προ εξαετίας. Ο φίλος του και κλεπταποδόχος Ζιλμπέρ Βαρόν τού προσφέρει στέγη για όσον καιρό χρειαστεί να σταθεί στα πόδια του. Μόνο που ο Μωρίς δολοφονεί τον Ζιλμπέρ, κλέβει μια μεγάλη ποσότητα κοσμημάτων και περίπου 20 εκατ. φράγκα, τα οποία θάβει δίπλα σε μια κολώνα φωτισμού, λίγο πιο πέρα. Στο μεταξύ ετοιμάζεται για μια ακόμα ληστεία, για την οποία ζητά εργαλεία από τον φίλο του τον Σιλιέν, χωρίς να γνωρίζει πως είναι πληροφοριοδότης της αστυνομίας.
Μα είχε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον αυτή η "αλληλογραφία" μεταξύ Χόλυγουντ και Παρισίων εκείνη την εποχή. Από τα πρώτα κιόλας πλάνα του "Χαφιέ" αντιλαμβάνεσαι τις επιρροές του από το αρχετυπικό νουάρ του αμερικανικού σινεμά που με τη σειρά του είχε εμπνευστεί από προγενέστερα γαλλικά μελοδράματα. Όχι πως το νουάρ αποτελεί πρωτογενώς κινηματογραφικό είδος, μεταγενέστερος όρος είναι που απλά αγκαλιάζει ένα ευρύ φάσμα ταινιών με σχετική θεματολογία, όμως είναι σαφείς οι αμοιβαίες του επιρροές και αυτή η άτυπη ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ των δύο ακτών του Ατλαντικού -περιέργως πώς όχι με την Αγγλία αλλά με τη Γαλλία. Είναι λες και η κινηματογραφία του Χόλυγουντ δανειζόταν ύφος και στοιχεία από το γαλλικό σινεμά που με τη σειρά του αφομοίωνε αυτήν την "αμερικανοποίηση" και τη μετέφραζε ως μετεξέλιξη του δικού του στυλ.
Έτσι και στον "Χαφιέ", για να επιστρέψουμε στην ταινία, ο κορυφαίος Ζαν-Πιερ Μελβίλ απορροφά το αμερικανικό νουάρ και το εμποτίζει με τη δική του δημιουργική ματιά που ούτως ή άλλως είχε καθορίσει κάποια χρόνια πριν με την ταινία "Μπομπ, ο χαρτοπαίκτης". Με πρωταγωνιστές ανθρώπους διπρόσωπους και απατεώνες κατ' επάγγελμα, αντιπαθείς κατά βάση, μεταφέρει τη δράση στα περίχωρα του Παρισιού, δίπλα στις γραμμές του τραίνου, κάτω από γέφυρες, σε μικρά μπαράκια με τζαζ μουσική (το ένα λέγεται "Νέα Υόρκη") και ποτίζει τους ηθοποιούς του ουίσκυ ("σκοτς" όπως το αποκαλούν"). Την ίδια στιγμή χρησιμοποιεί τις γυναίκες διακοσμητικά (φαινομενικά τουλάχιστον) και αρκούντως σεξιστικά, βασανίζοντάς τις ή γδύνοντάς τις με την πρώτη ευκαιρία, αλλά χωρίς ποτέ να τους χαλάσει το μακιγιάζ ή το μαλλί. Όμως, τίποτα από όλα αυτά δεν είναι ξένο, τίποτα δεν απομακρύνεται από το κλασικό γαλλικό αστυνομικό σινεμά που μεσουρανούσε (καθόλου τυχαία) και που θα εξακολουθούσε να δίνει διαχρονικά διαμαντάκια. Στο μεταξύ, ο Μελβίλ ντύνει όλη αυτήν την ατμόσφαιρα και με δόσεις ρεαλισμού, απογυμνώνοντας τις σκηνές δράσης και έντασης από μουσικές (όπως ας πούμε συνήθιζε το Χόλυγουντ) αφήνοντας τις μελωδίες του Πωλ Μιζρακί να ακούγονται μόνο από ραδιόφωνα ή ορχήστρες στα κλαμπ. Έτσι αφήνει την ασπρόμαυρη φωτογραφία και τις πλάγιες σκιές να σηκώσουν το βάρος της συναισθηματικής έντασης, παρέα με το μοντάζ που χωρίς να γίνεται ποτέ φρενήρες δίνει τον τόνο και τους υπαινιγμούς σε κάθε σκηνή. Και εν μέσω όλων αυτών, ο Ζαν-Πωλ Μπελμοντό, απόλυτος κυρίαρχος και χειραγωγός της ιστορίας, αλωνίζει την οθόνη με το καπέλο και την καπαρντίνα του (μοιάζουν ολόιδια με αυτά που ο Μελβίλ θα φορέσει στον Αλαίν Ντελόν, στον "Δολοφόνο με το Αγγελικό Πρόσωπο") και ένα εσωτερικό πείσμα που κάνει πιστευτή και την τελευταία του χειρονομία. Στυλιζαρισμένος όσο το απαιτούσε η εποχή, μα και σωστό αγρίμι, δίνει έναν υπέροχο Σιλιέν που δεν ξέρεις ποτέ ποια θα είναι η επόμενή του κίνηση, υπακούοντας στο φροντισμένο σενάριο του ίδιου του σκηνοθέτη (από το βιβλίο του Πιερ Λεσού) μέχρι το τραγικό φινάλε.
Για περισσότερες κριτικές ταινιών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου