Victoria and Abdul (2017)

Ελληνικός τίτλος: Βικτώρια και Αμπντούλ

Ημιβιογραφική ταινία εποχής των Universal/Focus, σε σκηνοθεσία Στήβεν Φρήαρς, με τους Τζούντυ Ντεντς, Αλί Φαζάλ, Έντι Ίζαρντ, Αντεέλ Ακτάρ, Μάικλ Γκάμπον,Ολίβια Γουίλλιαμς. 

Μια παράδοξη και έντονη σχέση δημιουργείται μεταξύ της ηλικιωμένης Βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας και του Αμπντούλ, ενός υπηρέτη από την Ινδία που ταξιδεύει στο Λονδίνο για να της προσφέρει ένα αναμνηστικό δώρο. Κουρασμένη, καταβεβλημένη και περιτριγυρισμένη από έναν αποπνικτικό κύκλο γλυφοκωλάριων, η Βικτώρια εντυπωσιάζεται από την ομορφιά και την αθωότητα (στα όρια της θρασύτητας, με βάση των πρωτόκολλο) του νεαρού Αμπντούλ και δεν αποζητά παρά μόνο τη συντροφιά του. 

Βασισμένη σε (σχεδόν) αληθινή ιστορία (όπως αναγράφεται και στους τίτλους), η ταινία είναι ένα γλυκόπικρο παραμύθι για την προσωπική σχέση δύο εκ διαμέτρως αντίθετων ανθρώπων, κι εκεί στηρίζεται όλη η γοητεία της. Δεν πρόκειται περί πολιτικού ή ιστορικού σχολίου, καθώς το πλαίσιο αυτό μένει απλά στην κορνίζα, δίνει όμως σαφέστατα το στίγμα της εποχής. Με τα μάτια ανοιχτά στην ιστορική πραγματικότητα (χωρίς όμως και να ασχολείται μαζί της), η ταινία διαπραγματεύεται περισσότερο το όνειρο δύο ανθρώπων για ελευθερία... Ελευθερία κινήσεων, ελευθερία επιλογών, ελευθερία συναισθήματος. Πολλοί θα βιαστούν να μιλήσουν περί αγιογραφίας της Βικτωρίας και κανιβαλισμού της προσωπικότητας του Αμπντούλ που εν πολλοίς συμπεριφέρεται δουλοπρεπώς. Όμως, τα στοιχεία είναι όλα εδώ, το ιστορικό πλαίσιο είναι εδώ, τα συμπεράσματα τα βγάζουμε εμείς και στο φινάλε, δεν παρακολουθούμε ιστορικό ντοκυμανταίρ. Μια ιστορία φιλίας (ίσως και έρωτα) παρακολουθούμε, ένα αέναο φλερτ δύο ανθρώπων που δεν έμελλε με τίποτα να συνυπάρξουν ούτε καν κάτω από την ίδια στέγη, κι αυτή είναι η μαγεία της ταινίας, εκεί ποντάρει και εκεί κερδίζει στα σημεία.

Για όσους ενδιαφέρονται για το πραγματικό ιστορικό πλαίσιο, το επαναλαμβάνω, τα πάντα είναι εδώ: η δυναμική και αντισυμβατική προσωπικότητα της Βικτωρίας, μιας από τις πλέον αποτελεσματικές και ισχυρές βασίλισσες της Αγγλίας, που ναι, επί της Βασιλείας της προσαρτήθηκε δια της βίας η Ινδία στις αποικίες της. Όπως και άλλες χώρες. Είναι, όμως, γερασμένη, περικυκλωμένη από την εξουσία της και, ναι, τα δέχεται όλα αυτά ως δεδομένα. Την ίδια στιγμή, η κούραση των χρόνων που κουβαλάει στην πλάτη την έχουν αναγκάσει να γίνει αυτό που ανέκαθεν σιχαινόταν: να εξαρτάται από το περιβάλλον της και να συνυπογράφει αποφάσεις άλλων. Είναι και η εδώ και πολλά χρόνια απώλεια του λατρεμένου συζύγου της Αλβέρτου που την έχει σμπαραλιάσει συναισθηματικά, αφήνοντας ένα τεράστιο κενό στην προσωπική της ζωή, με αποτέλεσμα να έχει χάσει κάθε ενδιαφέρον. Μέχρι τη στιγμή ου το βλέμμα της συναντά αυτό του ψηλού και πανέμορφου Ινδού που δεν διστάζει να την κοιτάξει κατάματα, να της χαμογελάσει και αργότερα να της φιλήσει το πόδι. 

Είναι ο φιλόδοξος μουσουλμάνος Αμπντούλ, μεγαλωμένος στις νόρμες του και στα καθήκοντά του, θαμπωμένος από τις ιστορίες των βασιλιάδων και των πριγκήπων της Περσίας και της Ινδίας που του αφηγείτο ο πατέρας του. Και που ξαφνικά συναντά το μεγαλείο προσωποποιημένο και που τολμά να της αντιτείνει τον λόγο και να την ξεναγήσει σε ιδέες και γεγονότα που ούτε η ίδια γνώριζε. Της λέει και ψεματάκια, της ωραιοποιεί την πραγματικότητα, φτάνει στο σημείο να την αφήσει να εκτεθεί και στους παρατρεχάμενούς της. Είναι, όμως, θαμπωμένος που τώρα πια κάποιος τον ακούει, τον εκτιμά και τον συμβουλεύεται, όταν πίσω στην Ινδία δεν ήταν παρά ένας απλός γραμματέας στις φυλακές. 

Κανείς από τους δύο δεν είναι αθώος. Κανείς τους δεν είναι άμοιρος των ευθυνών του. Αμφότεροι φαίνεται να εκμεταλλεύονται ασυναίσθητα τον άλλον, όμως εκείνη τη στιγμή, σε εκείνον τον τόπο, υπήρχε μόνο ο ένας απέναντι στον άλλον, ο ένας για τον άλλον. Κι αυτό ήταν που είχε σημασία. Κι αυτό αφηγείται η ταινία. Και το αφηγείται υπέροχα, ευλογημένη από δύο εξαιρετικά επιλεγμένους ηθοποιούς. Τι να πρωτοπεί κανείς για την Τζούντυ Ντεντς, μία από τις σπουδαιότερες εν ζωή ηθοποιούς που έχουμε μάθει πια να την έχουμε ως δεδομένη και αφήνουμε να μας ξεφεύγουν οι ερμηνείες της, Και σ' αυτή την ταινία είναι τόσο αλλόκοτα μαγευτική που αποζητάς διαρκώς κοντινά της για να θαυμάζεις την κόντρα ανάμεσα στο κουρασμένο πρόσωπό της και τη ζωντάνια στα μάτια της. Πώς το κάνει αυτό! Πόσο θαυμαστά ελέγχει κάθε μυ, κάθε λέξη, κάθε σύσπαση. Κι απέναντί της να στέκει ο Αλί Φαζάλ, κολασμένα όμορφος, με δυο μάτια που λάμπουν, αθωότητα μικρού παιδιού και ταυτόχρονα τη σαγήνη που έχει ένα τσόλι του λιμανιού. Είναι εξαιρετικές οι μεταξύ τους σκηνές, δεν θέλεις ποτέ να τελειώσουν. Αυτή είναι, όμως, η ταυτόχρονη ευλογία και κατάρα της ταινίας, αφού όσο καλοδουλεμένοι είναι οι δύο βασικοί ήρωες, τόσο προσχηματικοί είναι οι οι χαρακτήρες που τους περιβάλλουν, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνονται τα όποια αντεπιχειρήματά τους. Βρήκα και κάποια αναποφασιστικότητα από πλευράς σκηνοθέτη στα κάδρα του, αλλού σταθερά και ακαδημαϊκά και αλλού τρεμάμενα με την κάμερα στο χέρι, άνευ λόγου και αιτίας. Παιχνιδιάρικη συναισθηματικά η μουσική του Τόμας Νιούμαν, εξαιρετικός ο σκηνικός διάκοσμος του Άλαν ΜακΝτόναλντ και η καλλιτεχνική διεύθυνση που υπέγραψαν η Σάρα Φίνλεϋ και ο Άνταμ Σκουάιρς.