Dune -Part One (2021) (IMAX) (3D)

Ταινία επιστημονικής φαντασίας της Warner σε σκηνοθεσία Ντενί Βιλνέβ, με τους Τιμοτέ Σαλαμέ, Ρεμπέκα Φέργκιουσον, Ζεντάγια, Όσκαρ Άιζακ, Τζέησον Μομόα, Στέλαν Σκάρσγκάαρντ, Τζος Μπρόλιν, Χαβιέ Μπαρδέμ, Τσεν Τσανγκ, Ντέηβ Μπαουτίστα, Σαρλότ Ράμπλινγκ.

Το Μπαχάρι είναι το πιο πολύτιμο και το πιο σπάνιο ορυκτό του 102ου αιώνα και είναι αυτό που καθορίζει πολιτικές και διαπλανητικές συμμαχίες. Με τα κοιτάσματά του να βρίσκονται μόνο στον πλανήτη Αράκις, γνωστό και ως Ντιουν (Αμμόλοφος), χάριν των τεράστιων εκτάσεων άμμου που τον καλύπτουν, οι Οίκοι της Αυτοκρατορικής Συμμαχίας ερίζουν διαρκώς για το ποιος θα έχει τον έλεγχό του, εξ ου και η απόφαση του Αυτοκράτορα να αποχωρήσει ο Οίκος Χαρκόνεν και να αναλάβουν οι Ατρείδες, ώστε φαινομενικά να υπάρχει ισότητα στα κέρδη που αφήνει το Μπαχάρι. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική, αφού στην ουσία πρόκειται για προδοτική κίνηση του Αυτοκράτορα που συμμαχεί κρυφά με τους Χαρκόνεν ώστε να εξαφανίσουν από προσώπου γης τον Οίκο των Ατρειδών, τους οποίους θεωρεί επικίνδυνους διεκδικητές του θρόνου.

Η επική και πλήρης νοημάτων σειρά βιβλίων του Φρανκ Χέρμπερτ μεταφέρεται για δεύτερη φορά στο σινεμά, μετά την άνιση (αλλά προσωπικά, πολύ αγαπημένη) απόπειρα του 1984 με την υπογραφή του Ντέηβιντ Λυντς. Με τεράστιο το ρίσκο της κινηματογραφικής διασκευής του χαώδους και γεμάτου παράλληλες πλοκές βιβλίου (του οποίου τα ιστορικά και πολιτιστικά παραρτήματα αντιστοιχούν στην πολυπλοκότητα των περιγραφών του Τόλκιν για τη Μέση Γη), το τωρινό σενάριο αποφασίζει σοφά να δώσει χρόνο ώστε να ανασάνει η ιστορία, σπάζοντας την αφήγηση σε συνέχειες, με αποτέλεσμα ναι μεν το φινάλε να μην είναι ουσιαστικά φινάλε, αλλά η ταινία να κυλά με ρυθμούς σωστούς ώστε και το πολυπληθές καστ να έχει τον ελάχιστο απαιτούμενο χρόνο στην οθόνη και οι θεατές να μπορούν να αφομοιώσουν τα πλείστα όσα συμβαίνουν. Στο σενάριο άλλωστε ήταν που είχε πέσει σε τοίχο η πρώτη ταινία, αφού μετά από τρικυμίες και καυγάδες, αποφασίστηκε να χωρέσει όλη η ιστορία σε 137', γεγονός, όπως αποδείχτηκε, αδύνατον. Ο Βιλνέβ, λοιπόν, χρησιμοποιεί τον ίδιο χρόνο για να αφηγηθεί τη μισή σχεδόν ιστορία (χωρίς βέβαια να έχει διευκρινιστεί εάν το δεύτερο μέρος θα συμπεριλάβει και άλλα βιβλία), με αποτέλεσμα τα πάντα να γίνονται απείρως πιο κατανοητά, αλλά και οικεία. Οι γεωπολιτικές αναφορές είναι σαφέστερες από ποτέ, ενώ χάριν μιας εξαιρετικής δουλειάς που έχει γίνει στην καλλιτεχνική διεύθυνση και στη μουσική, η όψη των πάντων έχει κάτι το χρονικά οικείο, χωρίς ποτέ το μυαλό να κατανοεί απόλυτα εάν αφορά στο μέλλον ή στο παρελθόν. 

Η ιστορία του Ντιουν είναι βαθύτατα οικουμενική και αφορά ένα αέναο παρελθόν της δικής μας ιστορίας που φτάνει μέχρι και το "τώρα". Αυτή υπήρξε ανέκαθεν η δύναμη της αφήγησης του Χέρμπερτ, καθώς μοιάζει να μας εξιστορεί μια γνώριμη ιστορία μεσσιανικών αναφορών, με γνώμονα το χθες και το σήμερα, αλλά που φαινομενικά συμβαίνει στο αύριο. Ακόμα κι αυτό το αύριο όμως, έτσι όπως περιγράφεται αλλά και όπως απεικονίζεται, μοιάζει με το χθες του μέλλοντός μας, χωρίς τις γκλαμουριές ή τις γυαλιστερές επιφάνειες άλλων επικών ιστοριών επιστημονικής φαντασίας. Ακόμα και η τεχνολογία του Ντιουν, παρ' ότι άπιαστη για εμάς σήμερα, δείχνει πεπερασμένη εάν συγκριθεί με άλλες ταινίες που διαδραματίζονται σε μακρινούς γαλαξίες. Υπάρχει μια κόπωση σε μηχανές και ανθρώπους διάχυτη στον Ντιουν, με το πορτοκαλόχρωμο Μπαχάρι να κουβαλάει παντού το χρώμα της σκουριάς και να προσδίδει στους καταπιεσμένους και σχεδόν μονίμως κρυμμένους Φρέμεν, τους γηγενείς κατοίκους του πλανήτη, αυτό το διακριτό μπλε χρώμα στα μάτια. 

Πρόκειται για πραγματικό σινεμά επικών διαστάσεων, το οποίο η σκηνοθετική ματιά του Ντενί Βιλνέβ προσαρμόζει σε ανθρώπινη κλίμακα. Ο νεαρός Πωλ Ατρείδης, μοναδικός επιζών του Οίκου του και ο εν δυνάμει Μεσσίας που θα επιφέρει την αλλαγή, δεν παύει να είναι ένα μικρό παιδί που έχασε τον πατέρα του και όλους όσους αγαπά σχεδόν μπροστά στα μάτια του, ένας γιος που κουβαλάει το φορτίο του πατέρα αλλά και την ευθύνη της μητέρας του. Και κάτω από όλους αυτούς τους τόνους άμμου, οι Φρέμεν, καταδυναστευμένοι αναρίθμητα χρόνια από τους εκμεταλλευτές του πλανήτη τους, άνθρωποι φοβισμένοι, ζουν κρυφά από τον ήλιο (κυριολεκτικά σχεδόν) και επαφίενται στην υπόσχεση ενός Σωτήρα. Υπό το πρίσμα λοιπόν αυτό, το "Dune" αποκτά μια ξεχωριστή υπόσταση, πέρα από τις συμβάσεις ενός απλού φανταστικού έργου και γραπώνεται από το ασυνείδητο και την ιστορική επίγνωση του θεατή (όποια κι αν είναι αυτή) για να ανέλθει σε επίπεδα ρεαλισμού που ξεπερνά την ίδια τη φαντασία. 

Ως προς τα επί μέρους της ταινίας, τώρα, ο συνδυασμός φωτογραφίας (Γκριγκ Φρέηζερ) και οπτικών εφφέ πλάθει θαύματα, καθώς αμφότερα ενστερνίζονται τον ρεαλισμό του εγχειρήματος μέσα από την υπερβολή της φαντασίας. Το ίδιο προσγειωμένες είναι και οι ερμηνείες αυτού του πολυπρόσωπου καστ που όμως έχει περιορισμένο χρόνο στην οθόνη για να μας συστηθεί και να μας δικαιολογήσει το είναι του. Απόλυτος άρχων είναι ο Τιμοτέ Σαλαμέ (δεν πάνε να λένε και να τον βρίζουν οι haters) που μπορεί και σηκώνει τέτοιες ταινίες στους ώμους του, τόσο με τη διακριτική του ερμηνεία όσο και με τον έλεγχο που έχει αποκτήσει στο ποστάρισμα και στην κίνηση του σώματός του, εύθραυστος και αέρινος ταυτόχρονα, μα με αποθέματα εσωτερικής δύναμης. Βιβλική η παρουσία της Ρεμπέκα Φέργκιουσον στον ρόλο της μητέρας του, με την πραότητα της μυστικιστικής γνώσης της να αντιπαλεύει τον αγώνα για επιβίωση και την προστασία του παιδιού της. Ιδιαίτερα αισθητή η (γεμάτη απλότητα και βασιλικό μεγαλείο) ερμηνεία του Όσκαρ Άιζακ, με έναν μάλιστα ιεροτελεστικό θάνατο που συναρπάζει και συγκινεί. Αισθητή η σύντομη παρουσία του Χαβιέ Μπαρδέμ, ξεχωριστοί ο Στέλαν Σκάρσγκάαρντ και η Σαρλότ Ράμπλινγκ, ακόμα και πίσω από το μακιγιάζ και τα κοστούμια, ήρωας των παιδικών μας χρόνων ο Ντέηβιντ Μομόα. 

Κλείνοντας να πω πως το νέο αυτό "Dune" δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς τη μουσική του Χανς Ζίμμερ που με βαθιά έθνικ επιρροές δημιουργεί μελωδίες απόκοσμες που ταυτίζονται με τους ήχους της ταινίας αλλά και του ίδιου του πλανήτη που ανασαίνει κάτω από αυτόν τον ωκεανό από άμμο. Κι αν δεν έχω παραισθήσεις, υπήρξαν στιγμές που το αυτί (ή το μυαλό) άκουσε δυο-τρεις γνώριμες νότες από το μουσικό θέμα της "Προφητείας" που ο Μπράιαν Ήνο είχε γράψει για την πρώτη ταινία. Παντελώς αχρείαστο το 3D, με μια μετατροπή που έγινε απλά για να γίνει.

Για περισσότερες κριτικές ταινιών και παρουσιάσεις κινηματογραφικών αιθουσών, ακολουθήστε μας στο Facebook στη σελίδα Cinemano.

Αν αγαπάτε τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, θα βρείτε το αρχείο κειμένων του Cinemano, εδώ.