Lady Macbeth (2016)

Ελληνικός τίτλος: Λαίδη Μάκμπεθ

Δραματική ταινία εποχής των Protagonist/Creative England/BBC/BFI, σε σκηνοθεσία Γουίλλιαμ Όλντρόυντ, με τους Φλόρενς Πιου, Κόσμο Τζάρβις, Ναόμι Άκι, Πωλ Χίλτον, Κρίστοφερ Φαίρμπανκ. 

Η νεαρή Κάθριν παντρεύεται, κατόπιν συμφωνίας των οικογενειών τους, τον εύπορο και αρκετά μεγαλύτερό της Αλεξάντερ Λέστερ. Μετακομίζει στον πύργο του, ο οποίος βρίσκεται στη μέση του πουθενά, και εκεί καλείται να διάγει μιας καθώς πρέπει ζωή, ολομόναχη σχεδόν, αφού ο άντρας της ουδόλως ασχολείται μαζί της, με μοναδική της συντροφιά την υπηρέτριά της, την Άννα, η οποία όμως παρακολουθεί κάθε της κίνηση. Με τις νύχτες της να κυλούν ανέραστες (ο άντρας της προτιμά να αυτοϊκανοποιείται βλέποντάς την γυμνή γυρισμένη προς τον τοίχο, παρά να κοιμηθεί μαζί της), η κοπέλα δεν αργεί να πέσει στην αγκαλιά ενός νεαρού σταυλάρχη, του Σεμπάστιαν. Μόνο που το πάθος της γι'αυτόν τον άντρα έχει αρχίσει να την κυριεύει, με αποτέλεσμα να μην σταματά μπροστά σε τίποτα κάθε φορά που κάποιος απειλεί αυτήν τη σχέση.

Η ταινία βασίζεται στο μυθιστόρημα "Η Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ" του Νικολάι Λέσκωφ, γραμμένο το 1865 και γυρισμένο ακόμη μία φορά για το σινεμά το 1962 από τον Αντρέι Βάιντα ως "Η Λαίδη Μάκβεθ από τη Σιβηρία" (στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο "Αχόρταγη για ηδονή"). Με σαφείς επιρροές από τη Μαντάμ Μποβαρύ του Φλωμπέρ και φυσικά από την τραγωδία του Σαίξπηρ, το βιβλίο του Λέσκωφ ενέπνευσε και την ομότιτλη όπερα του Ντμίτρι Σοστακόβιτς (1934). Στη νέα της κινηματογραφική εκδοχή, η "Λαίδη" δείχνει αν αποδομείται από τον πρωτοεμφανιζόμενο σε μεγάλου μήκους ταινία σκηνοθέτη της, ο οποίος επιλέγει να ασχοληθεί με τα απολύτως βασικά στοιχεία της ιστορίας και να τα παρουσιάσει στην οθόνη χωρίς ίχνος καλλωπιστικών συστατικών ή πρόσθετης φλυαρίας. Το αποτέλεσμα είναι μια ταινία τραγική, απόμακρη, ψυχρή και παραδομένη στο πάθος της, όπως ακριβώς η αδίστακτη ηρωίδα της. Αν καταφέρνει κάτι με περίσσια επιτυχία ο Όλντρόυντ είναι πως δεν παίρνει θέση. Αυτά που ξετυλίγονται στην οθόνη δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Απλά είναι. Αντίστοιχα, η νεαρή Κάθριν δεν παρουσιάζεται ως θύμα ή ως εγκληματίας,. Βρίσκεται απλά στην οθόνη και εκτελεί το έργο της σύμφωνα με τις επιθυμίες της. Η κρίση των πράξεών της επαφίεται σε εμάς τους θεατές. Μια ταινία-αναπαράσταση ενός εγκλήματος, με το κοινό να παίζει τον ρόλο των ενόρκων, μπροστά στην ψυχρή παράθεση των γεγονότων. 

Θα ήταν πολύ εύκολο στα χέρια ενός άλλου σκηνοθέτη, η ταινία να μεταβαλλόταν σε μια έκρηξη πάθους, συναισθήματος, ανεκπλήρωτων ερώτων και μιας τραγωδίας που κλιμακούται μέχρι το τραγικό φινάλε. Και θα ήταν και πάρα πολύ ωραίο ενδεχομένως κάτι τέτοιο. Μόνο που εδώ δεν συμβαίνει τίποτα από όλα αυτά. Ο Όλντρόυντ δεν σχολιάζει, απλά παραθέτει, αποφεύγοντας οτιδήποτε θα προκαλούσε τη συναισθηματική εμπλοκή των θεατών/ενόρκων, χρησιμοποιώντας μόνο τα κινηματογραφικά στοιχεία αυτά που εξυπηρετούν το έργο του. Έτσι, την πλήρη απουσία μουσικής (ακούγονται μόνο κάποιες νότες στο κενό μεταξύ της τελευταίας σκηνής και των τίτλων τέλους), υποκαθιστά η έξοχη αναπαράσταση εποχής και τα εξαιρετικά κουστούμια, την ίδια στιγμή που όσα δεν λένε οι ήρωες ή ο σκηνοθέτης τα αφηγείται η υπέροχη φωτογραφία του Άρι Βέγκνερ (μικρομηκάς και ντοκυμαντερίστας ως προς το βιογραφικό του), η οποία δίνει φωνή σε κάθε πλάνο και σε κάνει να νιώθεις όλα αυτά που νιώθουν οι ήρωες και που δεν ξεστομίζουν ποτέ. Η ερημιά, η απομόνωση, η ψύχρα, η λάσπη και η υγρασία του τοπίου ζωντανεύουν με τόση δύναμη σε κάθε εικόνα που είναι λες και διαβάζεις την ψυχή των ηρώων. Κι είναι και το μοντάζ που εκφέρει τον δικό του λόγο, που κόβει ψυχρά τα στατικά ως επί των πλείστον πλάνα του φιλμ, δημιουργώντας εικόνες που μοιάζουν με πίνακες της εποχής και παράλληλα με φωτογραφικά ενσταντανέ του εγκλήματος.

Ουσιαστική συμμέτοχος στο όλο εντυπωσιακό εγχείρημα είναι η πρωταγωνίστρια, Φλόρενς Πιου, επίσης στον πρώτο της ουσιαστικά πρωταγωνιστικό ρόλο στο σινεμά. Με ένα πρόσωπο αφράτο και μάτια που λάμπουν, κατορθώνει να βγάλει τα σώψυχα της ηρωίδας που υποδύεται με μια κυρίαρχη στωικότητα, με το ελάχιστο των εκφραστικών της μέσων. Εντυπωσιακός και ο Κόσμο Τζάρβις, στον ρόλο του μπρατσαρά σταυλάρχη που ξυπνάει όλο αυτό το ερωτικό πάθος και ο οποίος μοιάζει να είναι ο μοναδικός που αντιλαμβάνεται το δράμα των πράξεών τους και να ακολουθεί μια διαδρομή προς τη λύτρωση. Σίγουρα θα σας κερδίσει και η Ναόμι Άκι, στον ρόλο της υπηρέτριας που βλέπει τα πάντα, συμμετέχει στα πάντα αλλά λέει ελάχιστα.